مهارت های زندگی اصطلاحی است که برای تعریف انواع توانایی‌هایی که به ما کمک می‌کنند تا مسائل روزمره را به طور موثر مدیریت کنیم. چه این مهارت ها یادگیری نحوه حل مسئله و تصمیم گیری باشد، چه تسلط بر فن ارتباطات، در کل می‌تواند طرز تفکر شما را گسترش دهد و به شما در انجام کارهای شخصی و شغلی کمک کند.
مهارت های زندگی شامل چه مواردی است؟
مهارت های زندگی برای توصیف مجموعه‌ای از مهارت های اساسی به کار می‌رود که به دست آمده از طریق یادگیری و یا تجربه مستقیم زندگی هستند که افراد و گروه‌ها را قادر می‌سازند تا به طور موثر، مسائل و مشکلات معمول در زندگی روزمره را مدیریت کنند.
این مهارتها شامل تفکر خلاق، تفکر انتقادی، حل مسئله، تصمیم گیری، توانایی برقراری ارتباط و همدلی، همراه با مسئولیت شخصی و اجتماعی است که به تبدیل شدن به شهروندی خوب کمک می‌کند. یک جامعه موفق باید مهارت های لازم زندگی را از سنین کم به مردم خود آموزش دهد.
مهارت های زندگی با اینگونه موضوعات در ارتباط هستند:
- موضوعات واقعی: این موضوعات در واقع زندگی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
- موضوعات موضعی: این موضوعات مربوط به یک موقعیت یا شرایط خاص می‌شوند.
- موضوعات حساس: این گونه از موضوعات می‌توانند از نظر شخصی بر روی افراد تأثیر بگذارند، به ویژه هنگامی که خانواده یا دوستان درگیر شوند.
- موضوعات بحث برانگیز: اینها موضوعاتی هستند که مردم بر سرشان اختلاف نظر دارند و در مورد آنها عقایدی دارند که به آسانی تغییر پذیر نیست.
- و در نهایت موضوعات اخلاقی: این موضوعات به آنچه مردم فکر می‌کنند در جامعه درست یا غلط، خوب یا بد، مهم یا غیر مهم هستند، مرتبط است.
در قسمت زیر ما مهارت های ده گانه زندگی که برای رشد شخصیتی و اجتماعی شما لازم است را معرفی کرده‌ایم:
۱. تفکر خلاق
تفکر خلاق یکی از مهمترین مهارت های زندگی است که می‌توانید داشته باشید. خلاقیت نه تنها می‌تواند به شما کمک کند تا در حل مسئله بهتر شوید، بلکه شما را قادر می‌سازد تا از زوایای دیگری مسائل را ببینید. تفکر خلاق چه در زندگی شخصی شما به کار گرفته شود و چه در محل کار، به شما امکان می‌دهد تا فارغ از چهارچوبهای قراردادی فکر کنید و ایده‌ها و استراتژی‌های جدیدی ارائه دهید. همچنین به شما کمک می‌کند تا با عدم اطمینان بهتر کنار بیایید. تفکر خلاق می‌تواند مزایای دیگری نیز داشته باشد:
- به شما اجازه می‌دهد صریح و صادقانه صحبت کنید.
- استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد.
- به شما احساس هدفمند بودن، می‌دهد.
- تفکر و حل مسئله را ارتقا می‌بخشد.
- منجر به احساس غرور و موفقیت می‌شود.
۲. حل مسئله
یکی دیگر از مهارت های مفید زندگی برای یادگیری، حل مسئله است. در واقع حل مسئله به سازمان‌ها و افراد، کمک می‌کند تا کنترل محیط خود را در دست بگیرند. کشف علت اصلی یک چالش و رفع آن می‌تواند رضایت و موفقیت زیادی را به همراه داشته باشد. در طول زندگی، موانع زیادی وجود دارد که باید با آنها روبرو شوید و از آنها عبور کنید، بنابراین یادگیری نحوه حل مسئله می‌تواند به شما کمک‌های زیادی کند، از جمله، می‌تواند به شما کمک کند تا:
- استعداد خود را برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارزیابی موقعیت‌ها بسنجید.
- برای غلبه بر یک مشکل، استراتژی‌های جدید ارائه دهید.
- سطح عزت نفس و توانایی خود را افزایش دهید.
۳. برقراری ارتباط
برقراری ارتباط موثر یکی از ضروری‌ترین مهارت های دهگانه زندگی است که شما را هم در زندگی شخصی و هم در زندگی حرفه همراهی خواهد کرد. در طول زندگی خود با افراد مختلفی روبرو خواهید شد، بنابراین دانستن چگونگی تعامل فعال می‌تواند به تقویت روابط، بهبود بهره وری و ایجاد اعتماد کمک کند. از دیگر مزایای مهارت های ارتباطی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در ایجاد روابط بهتر در محیط کار شما را یاری می‌کند.
- به شما کمک می‌کند تا منظم باشید.
- سبب عزت نفس بالاتر شما می‌شود.
- به شما در ایجاد یک خانواده موفق کمک می‌کند.
- به شما توانایی مشارکت در جامعه را می‌دهد.
۴. رهبری
درک قدرت و ارزش رهبری یک مهارت مهم یادگیری مادام العمر است که می‌تواند تأثیر زیادی در زندگی شما و دیگران داشته باشد. یک رهبر نه تنها کنترل خود را در دست می‌گیرد، بلکه می‌داند چگونه دیگران را با انگیزه، الهام بخش و توانمند سازد. برای این که یک رهبر موفق باشید باید بهترین‌ها را در اطرافیان خود ببینید و به آنها بیاموزید که ارزش خود را باور کنند. رهبری می‌تواند برای هر زمینه زندگی شما مفید باشد و به این موارد کمک کند:
- اعتماد به نفس بیشتری به شما می‌دهد.
- مهارت های ارتباطی را تقویت می‌کند.
- شخصیت شما را پرورش می‌دهد.
- باعث ایجاد اعتماد می‌شود.
مهارت های رهبری را می‌توان به سادگی از طریق تجربه و آموزش فرا گرفت.
۵. تفکر انتقادی
توانایی تفکر انتقادی یکی از مهارت های زندگی است که برای موفقیت در آینده بسیار مهم است. تفکر مسئولانه، مولد و مستقل می‌تواند در هر جنبه از زندگی به شما کمک کند. تفکر منظم و واضح به بهبود شیوه بیان افکار و عقاید شما کمک می‌کند. برخی از مهمترین مزایایی که می‌توانید از طریق تفکر انتقادی بدست آورید عبارتند از:
- کمک به شما برای تصمیم گیری بهتر.
- خوشحال‌تر کردن شما.
- بهبود روابط.
- اطمینان از معقولانه و علمی بودن نظرات شما.
تفکر انتقادی همچنین به شما این امکان را می‌دهد که فراتر از هنجارهای فرهنگی را ببینید و نسبت به اطرافیان خود روشن فکر باشید، همچنین به شما کمک می‌کند عوامل دیگری را که می‌توانند در تصمیمات افراد تأثیر بگذارند یاد بگیرید و درک کنید.
۶. خودآگاهی
خودآگاهی یکی از مهارت های ده گانه زندگی است که به توانایی شما در شناخت یا آگاهی از احساسات، اعتقادات، رفتارها و انگیزه‌ها از جمله نقاط قوت و ضعف اشاره دارد. خودآگاهی یک مهارت حیاتی در زندگی است زیرا به ما شناخت بهتری از این که کیستیم، چگونه خود را تجربه می‌کنیم و آنچه ما را منحصر به فرد و متفاوت از سایر افراد می‌کند، می‌دهد. با آگاهی از خود، می‌توانید تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید که به شما کمک کند مثبت‌تر فکر کنید. برخی از مزایای اصلی که شما می‌توانید از طریق خودآگاهی به دست آورید شامل موارد زیر است:
- ارتباطات تقویت شده.
- هوش هیجانی غنی شده.
- مهارت گوش دادن و همدلی بیشتر.
- ظرفیت و توانایی‌های رهبری پیشرفته.
۷. مدیریت زمان
مدیریت زمان مناسب شما را قادر می‌سازد تا در مقیاس زمانی کوتاه‌تری به چیزهای بیشتری دست پیدا کنید، این مهارت باعث می‌شود شما اوقات فراغت بیشتری داشته باشید. به طور خاص هنگام ورود به محل کار، زمان‌های تعیین شده‌ای وجود دارد که باید برای شکوفایی در نقش خود طبق آنها عمل کنید، بنابراین دانستن این که چگونه با تحت فشار بودن، خوب کار کنید، تمرکز کنید و سازماندهی داشته باشید، می‌تواند استرس را کاهش دهد و شما را در مسیر درستی قرار دهد. چندین نکته در زمینه مدیریت زمان وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند:
- اولویت بندی هوشمندانه داشته باشید.
- استراحت منظم را فراموش نکنید.
- فعالیت‌های غیر ضروری را حذف کنید.
- از قبل برنامه ریزی کنید.
- اهداف صحیحی تعیین کنید.
۸. کنار آمدن با استرس
وجود لحظات پر استرس در زندگی اجتناب ناپذیر است. این استرس می‌تواند موقع انتظار برای پاسخ گرفتن از مصاحبه شغلی، اسباب کشی به خانه جدید، یا تشکیل خانواده و ازدواج باشد. در کل در چنین مواردی سطح استرس به طور طبیعی افزایش می‌یابد و ممکن است مانع تفکر درست شما شود. نحوه کنار آمدن با استرس یکی از مهارت های لازم برای زندگی است که می‌تواند تفاوت بین غلبه بر یک مانع و سقوط در اولین مانع را مشخص کند. استراتژی‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید برای حفظ آرامش در زندگی روزمره خود انجام دهید، مانند مراقبه، یوگا و تمرینات تنفس عمیق. علاوه بر نکات ذکر شده، شما همچنین باید:
- مراقب بدن خود باشید.
- با دیگران صحبت کنید.
- تشخیص دهید چه موقع به پشتیبانی و حمایت نیاز دارید.
در کنار استرس، باید نحوه کنار آمدن و کنترل احساسات خود را نیز یاد بگیرید زیرا به همان اندازه مهم و تاثیر گذار است. مرگ یک عزیز یا طلاق می‌تواند شما را از حرکت به سمت چیزی که در نظر داشتید متوقف کند، بنابراین داشتن یک شبکه پشتیبانی خوب در اطراف خود و این که بتوانید افکار، احساسات و عواطف خود را به طور آشکار و صحیح بیان کنید، به کاهش سطح استرس کمک می‌کند.
۹. ابراز وجود کردن
قاطع بودن یعنی شما عملکردی از زاویه احترام و برابری دارید. ابراز وجود به شما امکان می‌دهد که به افکار، حقوق، اعتقادات و ارزش‌های خود احترام بگذارید، در حالی که به حقوق و عقاید دیگران نیز احترام می‌گذارید. ابراز وجود می‌تواند در موارد زیر به شما کمک کند:
- روابط صادقانه ایجاد کنید.
- اعتماد به نفس پیدا کنید.
- احترام دیگران را کسب کنید.
- رضایت شغلی بیشتری کسب کنید.
۱۰. همدلی
علاوه بر ابراز وجود، داشتن حس همدردی و همدلی با اطرافیان بسیار حیاتی است. درک احساس دیگران و نشان دادن دلسوزی و حمایت یکی از مهارت های زندگی است که می‌تواند به شما در پاسخگویی مناسب کمک کند. این که آیا می‌خواهید با یکی از عزیزان خود به مطب دکتر بروید، یا این که برای اوضاع بهم ریخته زندگی همکارتان ناراحتید، جزئی از همدلی است. همدل بودن به شما امکان می‌دهد تا به دیگران اعتماد کنید و کمتر با آنها درگیر شوید.
چرا باید مهارت های زندگی را آموزش دهیم؟
دموکراسی‌ها به شهروندانی فعال، آگاه و مسئولیت پذیر نیاز دارند که مایل و قادر به پذیرش مسئولیت خود و جوامع خود هستند و به روندهای کوجود در جامعه کمک می‌کنند و ویژگی‌های زیر را دارا هستند:
- از حقوق و مسئولیت‌های خود به عنوان شهروند آگاه هستند.
- از مسائل اجتماعی و سیاسی آگاهی دارند.
- نگران رفاه دیگران هستند.
- قادر به بیان صریح عقاید و استدلال‌های خود هستند.
- قادر به نفوذ در جهان هستند.
- در جوامع خود فعال هستند.
- به مسئولیت نحوه رفتار خود به عنوان شهروند آگاه هستند.
این ظرفیت‌ها بدون کمک، توسعه نمی‌یابند. در واقع اینها مواردی هستند که باید آموخته شوند. اگرچه برخی از مهارت های زندگی ممکن است از طریق تجربه روزمره ما در خانه یا محل کار به دست آید، اما آنها برای آموزش شهروندان برای داشتن نقشی فعال در جامعه پیچیده و متنوع امروزی کافی نیستند.
آموزش مهارت های زندگی به چه درد جوانان می‌خورد؟
در نهایت ممکن است شما کنجکاو شوید که یادگیری این مهارت ها چه مزایایی برای جوانان دارد و چه کمکی به بهتر شدن زندگی آنها می‌کند:
- مهارت های زندگی به جوانان کمک می‌کند تا اعتماد به نفس پیدا کنند و با موفقیت با تغییرات و چالش‌های قابل توجه زندگی مانند زورگویی و تبعیض مقابله کنند.
- این موضوع همچنین به آنها در تحصیل و جامعه قدرت می‌دهد.
- این مهارتها جوانان را قادر می‌سازد تا با ایجاد تخصص و تجربه لازم برای ادعای حقوق خود و درک مسئولیت‌های خود، ضمن آماده بودن برای چالش‌ها و فرصت‌های زندگی، سهم مثبتی در جامعه داشته باشند.
مهارت های زندگی می‌تونه تو تقویت اعتماد به نفس هم موثر باشه؟ و این که هر کسی تو هر سنی می‌تونه این مهارتها رو در خودش پرورش بده؟
بله اصلاً یکی از مهمترین نتایج مهارت های زندگی اینه که باعث میشن اعتماد به نفس شما افزایش پیدا کنه و خیلی بیشتر بتونین به خودتون و تصمیماتی که می‌گیرین اعتماد کنین، یادگیری این مهارت ها رو در هر سنی که شروع کنین، دیر نیست فقط اگه از سن کم شروع بشه خیلی بهتره.
به نظر من یکی از کارهایی که میشه انجام داد اینه که از بچگی این مهارت های زندگی رو در فرزندمون تقویت کنیم، اینطوری خیلی بهتر میشه، مثلاً من خودم خیلی سعی کردم تو بچگی پسرم باهاش بازی‌هایی رو انجام بدم که این مهارت ها رو تقویت میکرد، اینطوری هم ناخودآگاه یه ویژگی تو وجودش تقویت میشد هم این که به بازی و به اصطلاح بچگی کردنش ضربه‌ای وارد نمیشد.