مخالفت و نافرمانی حداقل در بعضی مواقع برای کودکان امری طبیعی است. در حقیقت، این نشونه رشد سالم کودک است. به عنوان مثال، اختلال نافرمانی مقابله ای یا ODD نمیتونه به کودک نوپایی نسبت داده بشه که تازه کشف کرده کلمه مورد علاقه جدیدش “نه” است.
اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD) چیست؟
اختلال نافرمانی مقابله ای نوعی اختلال رفتاری است. این بیماری بیشتر در کودکان تشخیص داده میشه. کودکان مبتلا به ODD نبست به همسالان، والدین و معلمان سرکش هستن و رفتار نسبتاً خصمانهای دارن. وضعیت اونها برای دیگران نسبت به خودشون نگران کنندهتر است.
ODD معمولاً در سنین اولیه دبستان تشخیص داده میشه و در سنین بلوغ هم متوقف میشه. کودکانی که به ODD مبتلا هستن الگوی کاملاً مطلوبی از مشکلات رفتاری دارن. علائم این اختلال شامل:
- عصبانی بودن و تحریک پذیری غیرمعمول
- غالباً کنترل حال خودشون رو از دست میدن (از کوره در میرن)
- خیلی زود ناراحت میشن
- از قوانین پیروی نمیکنن
- عمداً مردم رو آزار میدن
- دیگران رو مقصر اشتباهات خودشون میدونن
- کینه توز هستن
همه کودکان هر از گاهی میتونن این علائم رو داشته باشن. اون چیزی که ODD رو از رفتارهای عادی متمایز میکنه، شدت و مدتی است که ادامه داره. کودک مبتلا به ODD حداقل شش ماه دچار مشکلات شدید رفتاری میشه.
مشخصه دیگر ODD خسارتی است که به روابط خانوادگی وارد میشه. این تعاملات منفی به پیوند والدین و کودک آسیب میرسونه و الگوهای رفتاری خصمانه رو تقویت میکنه.
والدین تحت فشار
دکتر اندرسون میگه: کودکانی که دارای مشکلات رفتاری هستنن والدین رو به سمت افراط و فشار سوق میدن، اونها کاری میکنن تا والدین بیش از حد بچه رو مجبور به انجام کاری کنن، به این امید که کنترل بیشتر باعث بشه کودک به حرف اونها گوش بده.
هیچ موقع افراط باعث فرزند پروری ایده آل نمیشه. هدف والدین هرگز تقویت رفتار بد نیست و ما اغلب متوجه نمیشیم که چه زمانی این رفتار رو انجام میدیم. در اینجا دو سناریو مشترک وجود داره:
- شما به کودک خودتون میگین که دیگه یک بازی رو انجام نده و برای خواب آماده بشه. فرزند شما دو درخواست اول شما رو نادیده میگیره. بار سوم که میپرسین، اونقدر عصبانی هستین که داد میزنین.
- شما به کودک خودتون میگین که دیگه یک بازی رو انجام نده و برای خواب آماده بشه. فرزند شما عصبانی میشه چون میخواد بازی رو ادامه بده. شما نمیخواین فرزندتون قبل از خواب اینقدر رنجیده بشه، بنابراین عقب نشینی میکنین و میگین که اون میتونه ده دقیقه دیگه هم بازی کنه؛ اما بعد از اون او باید به رختخواب بره.
در سناریوی اول، کودک شما یاد میگیره که داد زدن یک روش قابل قبول برای انتقال پیام است. اگر بخوایم باریکتر بشیم، اون همچنین ممکن است یاد بگیره که میتونه به نادیده گرفتن همون چند درخواست اول ادامه بده، تا وقتی که اوضاع رو تشدید میکنین و اون میدونه که دیگه جدی هستین.
در سناریوی دوم، فرزند شما یاد گرفته که ابراز خشم ممکنه چیزی رو که میخواد به اون بده، بنابراین احتمال این که در آینده دوباره این کار رو انجام بده، زیاده.
هر دوی این سناریوها میتونن خانوادهها رو برای درگیریهای آینده آماده کنن و هرچه بیشتر تکرار بشن، بیشتر به الگوهای رفتاری آشنا تبدیل میشن که جدا کردن اونها دشوارتر است. کودک شما برای وقوع این سناریوها نیازی به ODD نداره، اما تعاملات منفی مکرر مانند این موارد، تشخیص اختلال رفتاری رو بسیار محتملتر میکنه.
دکتر اندرسون میگه: درست مثل این که والدین لزوما مقصر نیستن، بچه ها هم مقصر نیستن. کودک این رفتار رو از طریق هیچ تلاش آگاهانهای یاد نمیگیره، او از طریق صدها آزمایش یاد میگیره که این راهی برای ادامه یافتن خواستههای اوست.
او همچنین توضیح میده که چرا بچههایی که مبتلا به ODD هستن ممکنه این رفتارها رو در خونه بیشتر نشون بدن. دکتر خاطرنشان میکنه: کودکانی که مبتلا به ODD هستن، احتمالاً با افرادی که به خوبی اونها رو میشناسن بیشتر مخالفت میکنن. در حالی که در مکانی مانند مدرسه، جایی که کودک کنترل کمتری بر محیط خودش داره، ممکنه انواع رفتارهایی که در ODD مشترک است، بازدهی چندانی نداشته باشه.
چرا درمان مهم است؟
برای بهبود روابط والدین و فرزندان که برای سلامتی و خوشبختی کل خانواده بسیار مهم است، دریافت درمان امر مهمی است. همچنین برای آینده فرزند شما مهم است. بعضی از کودکان دور از اختلال نافرمانی مقابله ای رشد میکنن، اما در بعضی دیگر مشکلات رفتاری ادامه دار خواهد بود، که میتونه منجر به طرد همسالان بشه و اجازه نده فرد روابط سالم برقرار کنه.
همچنین احتمال دستیابی به پتانسیل خود کمتر خواهد بود. اگر چیزی طبق میل و روال اونها پیش نره، ممکن است فکر کنن این تقصیر کس دیگری هست جز خود اونها.
درصد کمی از کودکان مبتلا به ODD به چیزی مبتلا به اختلال سلوک مبتلا میشن که یک اختلال رفتاری شدیدتر است که شامل اعمال مجرمانه مانند سرقت، آتش زدن و آسیب رساندن به افراد میشه. دریافت درمان زودهنگام، مسیر حرکت کودک رو بهبود میبخشه.
درمان اختلال نافرمانی مقابله ای چگونه است؟
والدین نقش اساسی در درمان اختلال نافرمانی مقابله ای دارن. این ممکن است تعجب آور باشه، چون کودکان مبتلا تشخیص داده میشن، اما در ODD این رابطه والدین و کودک است که باید اصلاح بشه، این بدان معناست که هر دو طرف برای بازگشت به مسیر درست باید تغییراتی ایجاد کنن.
همه برنامهها دارای اهداف خاصی هستن، مانند کمک به والدین در یافتن حد فاصل بین بیش از حد سختگیر و آسون گیر بودن. والدین یاد میگیرن که به طور مداوم از این استراتژیها استفاده کنن. یکی از دلایلی که بعضی اوقات راهکارهای مدیریت رفتار موثر نیست، این است که والدین تکنیکهای مختلف و متناقضی رو امتحان میکنن یا به اندازه کافی به یک برنامه پایبند نیستن تا مزایای اون رو ببینن. والدین و کودکان همچنین مهارتهای حل مسئله رو یاد میگیرن که در صورت بروز مشکلات میتونن به اونها اعتماد کنن.
کدام کودکان در معرض ابتلا به این اختلال هستند؟
اختلال نافرمانی مقابله ای در پسران بیشتر از دختران است. کودکانی که مشکلات ذهنی زیر رو دارن هم به احتمال زیاد دچار ODD میشن:
- اختلالات خلقی یا اضطرابی
- اختلال رفتاری
- اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD)
علائم ODD در کودک چیست؟
بیشتر علائمی که در کودکان و نوجوانان مبتلا به ODD دیده میشه، در بعضی مواقع در سایر کودکانی که مبتلا نیستن هم اتفاق میافته. این امر خصوصاً در مورد کودکان در سنین ۲ یا ۳ سالگی یا در طی سالهای نوجوانی بیشتر صدق میکنه. بسیاری از کودکان تمایل به نافرمانی، بحث و گفتگو با والدین یا سرپیچی دارن. اونها ممکن است غالباً هنگام خستگی، گرسنگی یا ناراحتی چنین رفتاری داشته باشن. اما در کودکان و نوجوانان مبتلا به ODD ، این علائم بیشتر اتفاق میافته. اونها همچنین در یادگیری و سازگاری در مدرسه تداخل دارن.
علائم ODD میتونه شامل موارد زیر هم باشه:
- با بزرگترها زیاد بحث میکنن.
- از انجام اون چیزی که بزرگسالان میخوان امتناع میکنن.
- همیشه قوانین رو زیر سوال میبرن و از پیروی از قوانین خودداری میکنن.
- کارهایی برای آزار یا ناراحتی دیگران، از جمله بزرگسالان انجام میدن.
- دیگران رو به خاطر رفتارهای نادرست یا اشتباهات خود مقصر میدونن.
- به راحتی از دست دیگران ناراحت میشن.
- غالباً برخورد عصبانی دارن.
- تند یا نامهربانانه صحبت میکنن.
- انتقام جو یا به دنبال انتقام جویی هستن.
این علائم ممکنه مانند سایر مشکلات بهداشت روان باشه. مطمئن بشین که کودک شما برای تشخیص به ارائه دهنده خدمات بهداشتی و درمانی مراجعه میکنه.
چگونه ODD در کودک تشخیص داده میشه؟
یک روانپزشک کودک یا یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط می تونه اختلال نافرمانی مقابله ای رو تشخیص بده. او با والدین و معلمان در مورد رفتار کودک صحبت میکنه و ممکن است کودک رو مشاهده کنه. در برخی موارد، کودک شما ممکن است به آزمایش سلامت روان نیاز داشته باشه.
چه عواملی باعث ODD در کودک میشه؟
محققان نمیدونن چه عواملی باعث ODD می شه. اما ۲ دلیل اصلی برای اون وجود دارد:
- نظریه رشد؛ این نظریه نشان میده این که مشکلات از زمانی که کودکان نوپا هستن شروع میشه. کودکان و نوجوانان مبتلا به ODD ممکن است در یادگیری استقلال از والدین یا شخص اصلی دیگری که از نظر احساسی به اونها وابسته بودن، مشکل داشته باشن. رفتار اونها ممکن است از مسائل طبیعی رشد باشه که تا بعد از این سالها طول بکشه.
- نظریه یادگیری؛ این تئوری نشون میده که علائم منفی ODD نگرشهای آموخته شده هستن. اونها مثل آینه تأثیرات روشهای تقویت منفی که توسط والدین و دیگران استفاده میشه رو بازتاب میدن. استفاده از نیرو و روشهای منفی، رفتارهای ODD کودک رو افزایش میده. به این دلیل که این رفتارها به کودک امکان میده اونچه رو که میخواد به دست بیاره: توجه و واکنش والدین یا دیگران.
چگونه ODD در کودک درمان میشه؟
درمان زودرس اغلب میتونه از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کنه. درمان به علائم، سن و سلامتی کودک شما بستگی داره. همچنین به شدت اختلال نافرمانی مقابله ای بستگی خواهد داشت.
کودکان مبتلا به ODD ممکن است نیاز به درمانگرهای مختلف و انواع روشهای درمانی داشته باشن. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشه:
- درمان شناختی-رفتاری. کودک یاد میگیره مشکلات رو بهتر حل کنه و ارتباط برقرار کنه. او همچنین یاد میگیره که چگونه انگیزهها و عصبانیت رو کنترل کنه.
- خانواده درمانی. این روش درمانی به ایجاد تغییراتی در خانواده کمک میکنه. این مهارتهای ارتباطی و تعاملات خانوادگی رو بهبود میبخشه. داشتن فرزند مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای برای والدین بسیار سخت است. همچنین میتونه برای خواهر و برادر مشکلاتی ایجاد کنه. والدین و خواهر و برادرها نیاز به حمایت و تفاهم دارن.
- گروه درمانی. کودک مهارتهای اجتماعی و بین فردی بهتری پیدا میکنه.
- داروها. این موارد اغلب برای درمان ODD استفاده نمیشن. اما ممکن است کودک برای علائم یا اختلالات دیگر مانند ADHD به اونها نیاز داشته باشه.
ممنون از توضیحات جالب و کامل
خوب بود
رفتار اعضای خانواده با یک دیگه مخصوص پدر و مادر و عدم صبور والدین تشدید کننده این موضوع میشه
پرازغلط املای بود متاسفته -زبان محاوره ؛ نوشتاری شده است
عذرخواهی میکنیم، مطالب برای گذشته است. درحال حاضر ادمین پیج تغییر کرده و ما دقت بیشتری را به کار می بریم.
سلام. یکی از دوستان این لینک را در مورد رفتار دخترم فرستاد و گفت شما در کامنتها پاسخگو هستید. ۲ فرزند دارم و فرزند کوچکم ۶ ساله است و دچار odd. داروی ریسپریدون برای دخترم تجویز شده توسط روانشناس و حالا وزنش افزایش پیدا کرده و حالش خوب نیست. نمیدانم آیا ادامه بدهم یا نه. من کارمند جنوب هستم و مدت طولانی در خانه حضور ندارم و همسرم فوت شده. لطفا راهنمایی بفرمایید.
سلام دوست عزیز. اینکه میفرمایید روانشناس دارو تجویز کرده برای دخترتان، آیا منظور روانپزشک است؟ تشخیص ODD را نیز روانشناس روی دختر شما گذاشته؟ لطفا توجه کنید. داروی ریسپریدون عموما برای درمان بیش فعالی، اوتیسم و افسردگی حاد در کودکان تجویز میشود. لطفا در صورتی که به اشتباه از کلمه "روانشناس" به عنوان کسی که تجویز را انجام داده استفاده نکرده اید، و واقعا یک روانشناس این تجویز را انجام داده، سریعا با یک روانپزشک در خصوص حالات دخترتان و داروی مصرفی مشورت کنید. لطفا بدون فوت وقت به یک روانپزشک مراجعه کرده و مشورت کنید.
سلام این مشکل در بزرگسالان چطور قابل حل است؟
سلام به شما بله ، متاسفانه بزرگسالان هم میتونن درگیر اخلال ODD باشن. این مشکل در بزرگسالان البته با روشهای متفاوتی درمان میشه. برای اطلاعات بیشتر لطفا با مرکز تماس بگیرید