گروه درمانی یا گروه تراپی نوعی از Psychotherapy هست که در اون یک یا چند درمانگر، به طور هم‌زمان روی چندین بیمار کار می‌کنن. امروزه این نوع درمان به طور گسترده، در مکان‌های مختلفی اعم از تکنیک‌های درمان خصوصی، بیمارستان‌ها، کلینیک‌های سلامت روان و مراکز اجتماعی در دسترس عموم به ویژه بیماران قرار داره.

گاهی اوقات این روش درمانی به تنهایی برای درمان بیماران مورد استفاده قرار می‌گیره. اما معمولاً یه برنامه درمانی جامع، ترکیبی از درمان فردی و درمان دارویی هست.

شما در این مقاله قراره در یک نگاه کلی با

  • گروه درمانی و اصول مربوطه
  • عملکرد گروه تراپی
  • اثربخشی
  • مزایا
  • نحوه پیوستن به گروه تراپی

آشنا بشین. پس بهتره آشنایی شما با این نوع روش درمان رو آغاز کنیم.

اصول گروه درمانی

اروین یالوم Irvin D. Yalom در کتاب خودش با عنوان «نظریه و عمل روان درمانی گروهی یا گروه درمانی »، اصول گروه درمانی به دست اومده از افرادی که خودش با این روش درمانشون کرده رو برای سایر درمانگرها بیان کرده. یالوم معتقده، معجزه گروه درمانی از طریق خصوصیات زیر هست که اتفاق میفته:

  • القا کردن امید
  • جهانی بودن مفاهیم
  • معجزه ابراز احساس
  • نوع دوستی
  • جمع بندی کلی
  • جامعه پذیری
  • ایجاد رفتار تقلیدی
  • یادگیری بین فردی
  • انسجام گروهی
  • روان پاکسازی
  • عوامل وجودی

این مفاهیم که یالوم در مباحث گروه درمانی خودش به تاثیرشون پی برده و در کتابش به اونها اشاره می‌کنه، مفاهیم پیچیده ای نیستن. اما دونستن در موردشون حتما می‌تونه باعث بشه تا بتونیم جلسات گروه درمانی موفقی رو برنامه ریزی و اجرا کنیم. به تعبیر یالوم از هر کدوم از فاکتورهای بالا دقت کنین:

القا کردن امید

گروه درمانی شامل افرادی در مرحله‌های مختلف درمان هست. دیدن مردمی که در روند بهبود هستن یا کاملاً بهبود پیدا کردن، به افرادی که در اول راه درمان هستن امید و حال خوب القا می‌کنه.

جهانی یا همه‌گیر بودن

عضویت در گروهی که در اون همه افراد تقریباً تجربیات یکسان دارن، به افراد تحت درمان کمک می‌کنه تا به این فکر برسن که در راه حل کردن مشکلات و کنار اومدن با تجربیات خودشون تنها نیستن. اینکه افرادی مانند اونها هم در جهان، کشور یا شهر خودشون وجود دارن می‌تونه گاهی بهترین تسلی برای ذهن رنجور یک فرد باشه. اینکه بدونه دردی که متحمل شده فقط به اون داده نشده و داشتن این مشکل، فقط مختص اون نیست.

بیان کردن اطلاعات

افراد عضو گروه درمانی می‌تونن با به اشتراک گذاشتن اطلاعاتی که درباره هر چیزی دارن، به افراد دیگه کمک کنن. برون ریزی روانی که در به اشتراک گذاشتن تجربیات تلخ یا ناراحت کننده هست هم، باعث آرامش فرد می‌شه.

نوع دوست بودن

افراد گروه می‌تونن راجع به نقاط قوت خودشون در گروه صحبت کنن و حتی با استفاده از همین نقاط قوت به بقیه کمک کنن. این کار موجب افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس اونها می‌شه.

جمع بندی اصلاحی گروه خانواده اولیه

گروه درمانی از جهاتی شباهت زیادی به خانواده داره. در داخل گروه، هر یک از اعضا می‌تونن کشف کنن که چطوری تجارب دوران کودکی بر شخصیت و رفتارهای خودشون تاثیر داره. اونها همچنین می‌تونن یاد بگیرن که از رفتارهای مخرب یا غیرمفید در زندگی واقعی پرهیز کنن.

توسعه تکنیک‌های جامعه‌پذیری

گروه درمانی یه مکان عالی برای تمرین رفتارهای جدیده. این محیط، ایمن و پشتیبانی‌کننده است و به اعضای گروه اجازه می‌ده تا بدون ترس از شکست، رفتارهای جدید رو آزمایش کنن.

ایجاد رفتار تقلیدی

افراد می‌تونن رفتار سایر اعضای گروه رو الگوی رفتاری خود قرار بدن. اونها همچنین اجازه دارن که رفتار درمانگر رو مشاهده و تقلید کنن.

یادگیری بین فردی

از طریق تعامل با افراد ذیگه و دریافت بازخورد از گروه و درمانگر، اعضای گروه می‌تونن درک بیشتر و بهتری از خودشون داشته باشن.

وجود انسجام گروهی

از اونجایی که گروه با یه هدف مشترک ایجاد شده و همه اعضا و درمانگر در راستای همون هدف مشترک با هم متحدن، اعضای گروه درمانی از سمت دیگر اعضای گروه و همینطور از سمت درمانگر، احساس تعلق و پذیرش می‌کنن.

تعریف روان‌پاکسازی

در روان‌پاکسازی catharsis، که به عنوان یه اصل از اصول گروه درمانی محسوب میشه، تقسیم احساسات و تجربیات با گروهی از افراد می‌تونه به تسکین درد، احساس گناه و حتی استرس کمک کنه.

حضور عوامل وجودی

در حالی که به طور کلی یه گروه می‌تونه پشتیبانی و راهنمایی در اختیار افراد قرار بده، گروه درمانی هم به اعضای گروه کمک می‌کنه تا درک کنن و به این نتیجه برسن که خودشون مسئول زندگی، اعمال و انتخاب‌های خودشون هستن.

عملکرد گروه تراپی

گروه‌های گروه درمانی می‌تونن کوچک و در حد سه یا چهار نفر باشن. اما معمولاً این گروه‌ها در صورت لزوم می‌تونن تعدادی حدود ۸ تا ۱۲ نفر یا حتی بیشتر رو میتونن پوشش بدن. جلسات گروه تراپی یک یا دو بار در هفته به مدت یک تا دو ساعت همراه با درمانگر تشکیل می‌شه.

به گفته نویسنده معروف، آدِد مینور Oded Manor، در کتاب راهنمای روان درمانی، حداقل تعداد جلسات گروه درمانی معمولاً حدود ۶ جلسه است اما جلسات یکساله بین درمانگرها و بیماران بیشتر معمول و رایجه.

Manor همچنین یادآور می‌شه که جلسات گروه درمانی ممکنه به صورت عمومی یا خصوصی باشه. در جلسات آزاد یا عمومی، شرکت کنندگان جدید می‌تونن در هر زمانی که دوست داشتن عضو گروه بشن. اما در یک گروه بسته یا خصوصی، فقط گروه اصلیِ اعضا برای شرکت در جلسات گروه تراپی دعوت می‌شن.

یه جلسه گروه درمانی معمولاٌ چه شکلیه؟ در بسیاری از موارد، این گروه در اتاقی تشکیل می‌شه که صندلی‌ها به صورت دایره‌ای بزرگ مرتب شدن تا هر یک از اعضا بتونه افراد دیگه گروه و درمانگر رو به راحتی ببینه.

هر جلسه از گروه درمانی ممکنه با معرفی اعضای گروه و به اشتراک گذاشتن دلیل حضور اونها آغاز بشه. همچنین ممکنه اعضای گروه تجربیات و پیشرفت‌های به دست اومده در طول درمان رو در آخرین جلسه گروه، به اشتراک با دیگر اعضای گروه بگذارن.

نحوه دقیق انجام جلسات گروه تراپی تا حد زیادی به اهداف گروه و سبک درمانگر بستگی دارن. برخی از درمانگران ممکنه که سبک آزاد رو برای گفتگو با بیماران تعریف کنن. جایی که هر یک از اعضا به دلخواه خودشون می‌تونن در بحث شرکت کنن. در عوض سایر درمانگران برای هر جلسه گروه تراپی خودشون برنامه خاصی دارن که ممکنه شامل تمرین مهارت‌های جدیدی برای تمرین اعضا با یکدیگر باشه.

اثربخشی

گروه درمانی می‌تونه برای افسردگی موثر باشه. در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، محققان نتایج به دست اومده از افراد مبتلا به افسردگی و تحت درمان رفتاری شناختی گروهی رو مورد تجزیه و تحلیل قرار دادن. اونها فهمیدن که ۴۴٪ از بیماران، پیشرفت قابل توجهی در درمان افسردگی داشتن. البته باید بدونین که در مقابل، میزان افت و شکست در گروه درمانی بالا هست. تقریباً از هر ۵ نفر ۱ نفر درمان خودش رو ترک می‌کنه.

مقاله منتشر شده در انجمن روانشناسی آمریکا راجع به نظارت بر روانشناسی نشون می‌ده که گروه درمانی دارای استانداردهای اثربخشی است که توسط انجمن روانشناسی بالینی (بخش ۱۲ از APA) برای اختلال اضطراب، اختلال دوقطبی، اختلال وسواس فکری عملی، اختلال اعتیاد مثل اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری، هراس اجتماعی و سایر موارد ایجاد شده است.

گروه درمانی می تواند به افراد در بهبود سلامت روان کمک کند. این حداقل یک متخصص بهداشت روان و دو یا چند نفر را درگیر می کند. بسیاری از آن برای رفع نگرانی خاص بهداشت روان استفاده می کنند. پویایی گروه اغلب به افراد کمک می کند تا هنگام حرکت به جلو احساس حمایت کنند. خواه هدف شما رشد باشد ، بهبود مهارت های اجتماعی یا چیز دیگری ، گروه درمانی می تواند به شما در دستیابی به آن کمک کند.

درمان گروهی برای چه کسی مناسب است؟

گروه درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا انواع مختلفی از اهداف را محقق و آنها را برآورده کنند. گاهی اوقات، یک درمانگر ممکن است گروه درمانی را به جای سایر اشکال درمان پیشنهاد دهد. این کار می‌تواند به این دلیل باشد که این نوع درمان برای آن فرد مناسب است. گروه های درمانی می‌توانند به افرادی کمک کنند که سلامت روان آنها گذراندن زندگی روزمره را دشوار می‌کند. دیگران ممکن است نگرانی فوری نداشته باشند اما هنوز آرزوی آموزش یا پشتیبانی را دارند. آنها همچنین می‌توانند از گروه درمانی بهره مند شوند. برخی از مباحث مطرح شده در گروه درمانی عبارتند از:

  • اعتیاد
  • خشونت یا سو استفاده در خانواده
  • طلاق
  • اضطراب
  • مسائل ارتباطی
  • فرزندپروری
  • مسائل مربوط به غذا و اختلالات خوردن
  • مدیریت خشم
  • غم و اندوه

به خاطر داشته باشید که ممکن است در ابتدا یک درمانگر این نوع روش درمانی را به عنوان گزینه درمانی شما توصیه نکند. یکی از دلایل عمده برای چنین تشخیصی این است که به اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی در یک گروه به خصوص در ابتدای درمان ممکن است دشوار باشد.

مزایای گروه تراپی

مزایای اصلی این درمان شامل موارد زیر هست:

  1. گروه درمانی به افراد اجازه میده تا سایر اعضای گروه رو مورد حمایت و تشویق قرار بدن. افراد شرکت کننده در گروه می‌تونن با افراد جدید ملاقات کنن که همین امر باعث میشه افراد احساس تنهایی کمتری داشته باشن.
  2. اعضای گروه می‌تونن به عنوان الگویی برای سایر افراد باشن. مشاهده کسی که تونسته مشکلی رو با موفقیت پشت سر بگذاره، سایر اعضای گروه رو به بهبودی و دوباره موفق بودن امیداور می‌کنه. به عبارتی، هر شخصی که در گروه درمانی پیشرفت می‌کنه، می‌تونه به نوبه خود به عنوان یه الگو برای بقیه اعضا عمل و از دیگران پشتیبانی کنه. این امر به خودی خود به تقویت احساس موفقیت و کمال کمک می‌کنه.
  3. گروه تراپی معمولاً بسیار مقرون به صرفه است. یعنی یه درمانگر به جای این که هر بار فقط روی یه بیمار تمرکز داشته باشه، می‌تونه وقت خودش رو به تعداد بیشتری از افراد به طور همزمان و در یک گروه اختصاص بده.
  4. گروه درمانی پناهگاهی امن برای مراجع فراهم می‌کنه. این روش به افراد اجازه میده تا رفتارها و عملکردهای مربوطه رو در چارچوب ایمنی و امنیت گروه انجام بده.
  5. با کار در یک گروه، درمانگر می‌تونه همون اول ببینه که چگونه هر فرد به دیگران واکنش نشون می‌ده و چگونه در موقعیت‌های اجتماعی رفتار می‌کنه. با استفاده از این اطلاعات، درمانگر نظرات ارزشمندی رو به هر بیمار ارائه می‌ده.

نقش گروه در درمان

علاوه بر مزایای زیادی که برای گروه درمانی گفته شد، این نوع درمان تاثیر به سزایی در روند درمانی طی میکند.

بسیاری از افراد از این درمان در کنار دارو درمانی، درمان فردی یا سایر انواع مراقبت‌ها استفاده می‌کنند. ممکن است در مورد معالجه در اتاقی به همراه غریبه‌ها تردید داشته باشید. با این حال، شرکت در گروه درمانی فواید زیادی نیز برای شما دارد.

اعضای یک گروه می‌توانند در مورد چگونگی کنار آمدن با شرایطی که به نظر بسیاری از اعضای گروه چالش برانگیز است، مشاوره ارائه دهند. آنها همچنین می‌توانند در مواقع دشواری از حمایت اجتماعی بهره مند شوند. تنوع در یک گروه می‌تواند به افراد کمک کند تا استراتژی‌های جدیدی را برای حفظ سلامت روان پیدا کنند. همچنین، گوش دادن به صحبت دیگران در مورد تجربیات شخصی آنها می‌تواند به شما کمک کند تا افکار خود را در منظر قرار دهید گروه درمانی با اجازه دادن به افراد در درک این که تنها نیستند، می‌تواند به راحتی آنها کمک کند.

گروه درمانی همانند یک گروه خودیاری یا حمایتی نیست. تفاوت اصلی آن این است که هر جلسه گروه درمانی حداقل توسط یک درمانگر واجد شرایط هدایت می‌شود. در طول جلسات، یک درمانگر تکنیک‌های مورد حمایت تحقیق را آموزش می‌دهد. انواع دیگر گروه ها نمی‌توانند تضمین کنند که یک درمانگر واجد شرایط برای آموزش مفاهیم، مهارت‌ها و روش‌ها در این سطح حضور خواهد داشت.

نحوه پیوستن به گروه درمانی

برای یافتن یه گروه درمانی مناسب، باید از پزشک یا روانشناس کمک گرفته بشه. همچنین می‌شه با بیمارستان‌ها و مراکز درمانی محلی که اغلب از گروه‌های مختلف حمایت مالی می‌کنن، مشورت کرد. البته باید هنگام انتخاب گروه به سوالات زیر توجه بشه:

گروه باز است یا بسته؟

همونطور که در بالا هم اشاره کردیم، گروه‌های درمانی باز، گروه‌هایی هستن که اعضای جدید در هر زمانی می‌تونن به گروه اضافه بشن. در مقابل گروه‌های بسته گروه‌هایی هستن که همه اعضای اون به طور مشخص و همزمان انتخاب شده و گروه تشکیل می‌شه. پس از تشکیل این نوع گروه‌ها، اجازه ورود به افراد جدید داده نمی‌شه.

مزیتی که گروه درمانی باز نسبت به گروه بسته داره اینه که هر کس هر وقتی که بخواد می‌تونه به یه گروه باز اضافه بشه اما همون فرد برای پیوستن به یه گروه بسته ممکنه مجبور بشه ماه‌ها منتظر تشکیل گروه بشه.

چند نفر در گروه هستن؟

گروه‌های کوچیک ممکنه بتونن زمان بیشتری رو برای تمرکز بر روی هر فرد ارائه بدن، اما گروه‌های بزرگتر دیدگاه‌های متنوع‌تری رو در اختیار افراد می‌گذارن. با روانشناس خودتون درمورد این که کدوم انتخاب برای شما بهتره، صحبت کنین.

اعضای گروه چقدر شبیه به هم هستن؟

گروه‎ها معمولاً وقتی اعضا با مشکلات مشابهی روبرو می‌شن و در سطوح مشابه کار می‌کنن، عملکرد بهتری رو از خودشون نشون می‌دن.

آیا گروه درمانی کافیه؟

بسیاری از متخصصین، شرکت در هر دو روش گروه تراپی و روان درمانی فردی رو برای بیماران مفید می‌دونن. در واقع، شرکت در هر دو نوع روان درمانی می‌تونه شانس ایجاد تغییرات ارزشمند و پایدار رو افزایش بده. اگه کسی در روان درمانی فردی شرکت کرده و نتیجه نگرفته باشه، پیوستن به یه گروه درمانی می‌تونه موجب رشد شخصی اون فرد بشه.

چقدر میشه اطلاعات رو در گروه به اشتراک گذاشت؟

محرمانه بودن، بخش مهمی از قوانین اساسی برای گروه درمانی محسوب می‌شه. اما هیچ گونه تضمین مطلق برای حفظ حریم خصوصی هنگام اشتراک با دیگران هم وجود نداره. بنابراین هنگام افشای اطلاعات شخصی، باید از عقلمون استفاده کنیم.

توجه داشته باشین که هر چه در یک گروه درمانی ارتباطات آزادنه‌تری وجود داشته باشه، عملکرد گروه به طبع بهتر خواهد بود. درسته که اعضای گروه در ابتدا با هم غریبه هستن اما بعد از مدتی ارتباط، اعتماد شکل می‌گیره و به همدیگه به چشم منابع قابل اعتماد و پشتیبان نگاه می‌کنن.

امیدواریم مقاله گروه تراپی برای شما مفید بوده باشه. منتظر نظرات و سوالات شما هستیم.