اگرچه اصطلاح غذا خوردن برای همه مشخص است، اما اختلالات خوردن چیزی فراتر از موضوعی فقط درباره خوردن غذا است. اختلالات خوردن شرایط پیچیده بهداشت روان و دستهای از اختلالات روانی هستند که برای تغییر روند خود اغلب به مداخله متخصصان پزشکی و روانشناسی نیاز دارند.
فقط در ایالات متحده، تقریباً ۲۰ میلیون زن و ۱۰ میلیون مرد در دورهای از زندگی خود دچار اختلال در خوردن شدهاند.
در این مقاله ۶ مورد از رایجترین انواع اختلالات خوردن و علائم آنها برای شما شرح داده شده است.
اختلالات خوردن چیست؟
اختلالات خوردن طیف وسیعی از شرایط روانی است که باعث ایجاد عادتهای غذایی ناسالم میشود. آنها ممکن است با وسواس در مورد غذا، وزن بدن یا فرم بدن شروع شوند.
در موارد شدید، این اختلال میتواند عواقب جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد و در صورت عدم درمان حتی منجر به مرگ بیمار شود.
کسانی که دارای اختلالات خوردن هستند میتوانند علائم مختلفی داشته باشند. با این حال، بیشتر این عوامل رایج در این اختلال شامل محدودیت شدید غذایی، پرخوری یا رفتارهای پاکسازی مانند استفراغ یا ورزش بیش از حد است.
اگرچه چنین اختلالی میتواند افراد را از هر جنسیتی در هر مرحله از زندگی تحت تأثیر قرار دهد، اما این بیماری اغلب در بزرگسالان و زنان جوان گزارش میشود. در حقیقت، تا ۱۳٪ از جوانان ممکن است حداقل یک بار یکی از انواع این اختلال را در سن ۲۰ سالگی تجربه کنند.
علائم Eating Disorders
علائم بسته به نوع اختلال خوردن متفاوت است. بی اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و اختلال پرخوری شایعترین علائم برای این اختلال است. سایر اختلالات خوردن شامل اختلال نشخوار و اختلال در مصرف مواد غذایی اجتنابی یا محدود کننده است.
علل پیدا شدن اختلالات خوردن
علت دقیق این اختلال کاملاً مشخص نیست و حدس زده میشود که مانند سایر بیماریهای ذهنی، ممکن است دلایل زیادی داشته باشد:
- ژنتیک و زیست شناسی؛ افراد خاصی ممکن است ژنهایی داشته باشند که خطر ابتلا به اختلالات خوردن را افزایش میدهد. عوامل بیولوژیکی، مانند تغییرات در مواد شیمیایی مغز نیز ممکن است در بروز چنین اختلالی نقش داشته باشند.
- سلامت روانشناختی و عاطفی؛ افراد مبتلا به اختلالات خوردن ممکن است دارای مشکلات روحی و روانی باشند که در بروز این اختلال نقش دارند. مثلاً ممکن است عزت نفس پایین، کمال گرایی، رفتار تکانشی و روابط آشفته داشته باشند.
عوامل خطر اختلالات خوردن
دختران نوجوان و زنان جوان بیشتر از پسران و مردان جوان دچار بی اشتهایی یا پرخوری میشوند، اما مردان نیز میتوانند اختلالات غذایی داشته باشند. اگرچه اختلالات خوردن در طیف وسیعی از سنین رخ میدهد، اما همانطور که قبلا هم اشاره کردیم اغلب در نوجوانان و در اوایل دهه ۲۰ زندگی بروز میکنند.
برخی از عوامل ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد، از جمله:
- سابقه خانوادگی؛ این دسته از اختلالات به طور قابل توجهی در افرادی که والدین یا خواهر و برادرانی دارند که دچار اختلال در خوردن شدهاند بیشتر اتفاق میافتد.
- سایر اختلالات روانی؛ افراد مبتلا به اختلال خوردن معمولاً سابقه اختلال اضطراب، افسردگی یا وسواس فکری عملی دارند.
- رژیم گرفتن و گرسنگی کشیدن؛ رژیم غذایی عامل خطر ابتلا به اختلال در خوردن است. گرسنگی بر مغز و تغییرات خلقی، تفکر، اضطراب و کاهش اشتها تأثیر میگذارد. شواهد زیادی وجود دارد که نشان میدهد بسیاری از علائم اختلال خوردن در واقع علائم گرسنگی است. گرسنگی و کاهش وزن ممکن است نحوه عملکرد مغز در افراد آسیب پذیر را تغییر دهد، که در این صورت ممکن است رفتارهای محدود کننده غذا را تداوم بخشد و بازگشت به عادات غذایی معمول را دشوار کند.
- فشار عصبی؛ فشارهای عصبی و استرسها اعم از رفتن به دانشگاه، نقل مکان، شغل جدید، یا یک مسئله خانوادگی یا روابط آشفته، یا در کل هر تغییر جدیدی میتواند استرس ایجاد کند که ممکن است همین استرس خطر ابتلا به یک اختلال غذایی را افزایش دهد.
عوارض اختلالات خوردن
اختلالات خوردن باعث به وجود آمدن طیف گستردهای از عوارض میشود، برخی از آنها حتی تهدیدی برای زندگی فرد هستند. هرچه اختلال خوردن شدیدتر یا طولانی مدتتر باشد، احتمال بروز عوارض جدی مانند موارد زیر نیز بیشتر است:
- مشکلات جدی روانی،
- افسردگی و اضطراب،
- افکار یا رفتار خودکشی،
- مشکلات رشد و نمو،
- مشکلات اجتماعی و روابط،
- اختلالات سوء مصرف مواد،
- مشکلاتی در کار و مدرسه
- مرگ
حالا بهتر است انواع اختلالات خوردن را بررسی کنیم:
بی اشتهایی عصبی
بیاشتهایی عصبی که معمولاً آنورکسیا نامیده میشود، یک اختلال خوردن است که به طور بالقوه تهدید کننده زندگی است. این اختلال با کم کردن غیرطبیعی وزن بدن، ترس شدید از افزایش وزن و برداشت تحریف شده از وزن یا شکل بدن، مشخص میشود. افراد مبتلا به بی اشتهایی از تلاشهای شدید برای کنترل وزن و سایز خود استفاده میکنند که اغلب به طور قابل توجهی در سلامت و فعالیتهای زندگی آنها اختلال ایجاد میکند.
کسانی که آنورکسیا دارند، کالری را بیش از حد محدود میکنند یا از روشهای دیگر برای کاهش وزن استفاده میکنند، مانند ورزش بیش از حد، استفاده از داروهای ملین یا رژیمهای غذایی یا حتی روش پاکسازی مثل استفراغ کردن بعد از خوردن غذا و این تلاش شدید برای کاهش وزن (حتی در مواردی که فرد لاغر و ضعیف است) میتواند باعث مشکلات جدی سلامتی شود. گاهی اوقات این مشکلات تا حدی است که منجر به مرگ به دلیل خود گرسنگی میشود.
پرخوری عصبی یا بولیمیا
پرخوری عصبی یا بولیمیا یکی از اختلالات جدی خوردن است که به طور بالقوه تهدید کننده زندگی بیمار است. هنگامی که به پرخوری مبتلا میشوید، دورههایی از پرخوری و پاکسازی را تجربه میکنید که شامل احساس عدم کنترل بر غذا خوردن است. بسیاری از افراد مبتلا به پرخوری عصبی نیز در طول روز غذا خوردن خود را محدود میکنند که همین کار اغلب در ساعاتی از روز، منجر به پرخوری و پاکسازی بیشتر میشود.
در طی این دورهها، شما به طور معمول در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی غذا میخورید و سپس سعی میکنید به روشی ناسالم از شر کالریهای اضافی خلاص شوید. به دلیل احساس گناه، شرم و ترس شدید از افزایش وزن در اثر پرخوری، ممکن است اجباراً استفراغ کنید یا بیش از حد ورزش کنید یا از روشهای دیگر مانند ملینها برای خلاص شدن از کالری استفاده کنید.
اگر به بولیمیا مبتلا هستید، احتمالاً وقت زیادی روی فکر کردن درباره وزن و فرم بدن خود میگذارید در حالی که شما وزنی نرمال دارید یا تنها کمی اضافه وزن دارید. حتی ممکن است خود را به دلیل نقصهای خود سخت قضاوت کنید.
اختلال پرخوری
هنگامی که دچار اختلال پرخوری هستید، مرتباً بیش از حد غذا میخورید و احساس عدم کنترل بر غذا خوردن میکنید. حتی اگر گرسنه نباشید ممکن است سریع غذا بخورید یا بیش از مقدار مورد نظر غذا بخورید و حتی پس از سیری ناخوشایند هم میتوانید به غذا خوردن ادامه دهید.
بعد از پرخوری، ممکن است از رفتار و میزان غذای خود احساس گناه، انزجار یا شرمندگی کنید. اما شما سعی نمیکنید این رفتار را با ورزش بیش از حد یا پاکسازی جبران کنید، همان کاری که فرد مبتلا به بولیمیا انجام میدهد. خجالت میتواند منجر به پرخوری شما در انزوا شود.
دور جدید پرخوری کردن معمولاً حداقل هفتهای یک بار اتفاق میافتد، در این صورت ممکن است وزن طبیعی، اضافه وزن یا چاقی داشته باشید.
اختلال نشخوار
اختلال نشخوار به طور مکرر و به طور مداوم پس از خوردن غذا باعث پس زدن غذا میشود و این اتفاق به دلیل بیماری پزشکی یا اختلال غذایی دیگری مانند بیاشتهایی، بولیمیا و پرخوری نیست. غذا بدون حالت تهوع و تحریک کردن معده به داخل دهان برگردانده میشود و ممکن است شما هیچ دخالت عمدی در این کار نداشته باشید. گاهی اوقات غذای پس زده دوباره احیا شده و دوباره قورت داده یا بیرون انداخته میشود.
در صورت بیرون انداختن غذا یا خوردن غذا برای جلوگیری از این رفتار، ممکن است این اختلال منجر به سو تغذیه شود. بروز اختلال نشخوار ممکن است در کودکان یا در افرادی که از نظر ذهنی دچار نقص هستند بیشتر باشد.
پیکا Pica
پیکا یکی دیگر از اختلالات خوردن است که شامل خوردن چیزهایی است که غذا محسوب نمیشوند. افراد دارای پیکا هوس مواد غیر غذایی مانند یخ، خاک، گل، گچ، صابون، کاغذ، مو، پارچه، پشم، سنگریزه، مواد شوینده لباس یا نشاسته ذرت میکنند.
Pica میتواند در بزرگسالان و همچنین کودکان و نوجوانان ایجاد شود. گفته میشود این اختلال بیشتر در کودکان، زنان باردار و افراد دارای معلولیت ذهنی مشاهده میشود.
افراد مبتلا به پیکا ممکن است در معرض خطر مسمومیت، عفونت، صدمات روده و کمبودهای تغذیهای باشند. بسته به مواد خورده شده، پیکا ممکن است کشنده باشد. با این حال، برای تشخیص پیکا و دادن برچسب پیکا به بیمار، خوردن مواد غیر غذایی نباید بخشی طبیعی از فرهنگ یا مذهب کسی باشد. علاوه بر این، نباید از نظر همسالان یک عمل قابل قبول و قابل انجام در نظر گرفته شود.
اختلال در مصرف مواد غذایی اجتنابی یا محدود کننده
مشخصه این اختلال عدم تأمین حداقل نیازهای غذایی روزانه شما است زیرا شما علاقهای به غذا خوردن ندارید. شما از غذا با ویژگیهای خاص حسی مانند رنگ، بافت ، بو یا طعم خودداری میکنید. یا نگران عواقب خوردن غذا مانند ترس از خفگی هستید اما به دلیل ترس از افزایش وزن نیست که از خوردن غذا پرهیز میکنید.
این اختلال میتواند منجر به کاهش قابل توجه وزن یا عدم افزایش وزن در دوران کودکی و همچنین کمبودهای تغذیهای شود که میتواند باعث مشکلات سلامتی شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
کنترل یا غلبه بر خود اختلال در غذا خوردن ممکن است دشوار باشد. اختلالات خوردن میتواند عملاً زندگی شما را نابود کند. اگر هر یک از این مشکلات بالا را تجربه میکنید، یا اگر به هر دلیلی فکر میکنید ممکن است دچار اختلال در خوردن شده باشید، به دنبال کمکهای پزشکی باشید.
کلینیک تخصصی راز رویش در این زمینه میتواند به شما مشاوره آنلاین یا حضوری بسته به میل خودتان ارائه دهد و به شما کمک کند تا در بیشترین حد ممکن جلوی چنین اختلالات و نیز عوارض آنها را بگیرید.
سلام خسته نباشین، ببخشید من یه بچه نه ماهه دارم که هرچی میخوره بالا میاره و بعد دوباره ممکنه قورت بده، خوراکشم خیلی کم شده و حساسه نسبت به غذاها، بچه به این کوچیکی ممکنه یکی از این اختلالات خوردن رو داشته باشه؟
سلام دوست عزیز باید فرزند خودتون رو حتماً به یه متخصص نشون بدین، چون این اختلالات از سنین کم هم ممکنه شروع بشن.
یه مدت تصمیم داشتم مدل بشم و حس میکردم وزنم زیاده. کالری دریافتی بدنم رو محدود کردم الان به شدت لاغر شدم و افسرده شدم. این مشکل من جزء همین اختلاله؟
این مسئله، مشکلی نیست که بشه با یه پیام تشخیصش داد. بهتره برای اطمینان بیشتر با یک مشاور یا کلینیک تماس بگیرید. اما احتمال داشتن همچین اختلالی هست.