اختلال پنیک زمانی اتفاق می‌افتد که حملات هراس ناگهانی و غیرمنتظره‌ای را تجربه کنید. DSM-5 حملات هراس را به صورت افزایش ناگهانی نوعی ترس شدید یا ناراحتی تعریف می‌کند که طی چند دقیقه به اوج خود می‌رسد. افراد مبتلا به این اختلال، همیشه با ترس این که دچار حمله پانیک شوند، زندگی می‌کنند. وقتی بدون دلیل خاصی احساس وحشت ناگهانی می‌کنید، ممکن است دچار حمله هراس شده باشید و علائم بدنی مانند تپش قلب شدید، مشکلات تنفسی و تعریق را تجربه کنید. یکی از مهم‌ترین مواردی که لازم است در چنین شرایطی بدانید، نحوه درمان پنیک است!

بیشتر افراد در زندگی خود حداقل یک یا دو بار دچار این حمله میشوند. انجمن روانشناسی آمریکا گزارش داده است که از هر ۷۵ نفر ۱ نفر ممکن است دچار اختلال هراس شود. هروقت حداقل یک ماه (یا بیشتر) نگرانی مداوم داشته باشید، یا نگران تکرار حملات پنیک اضافی (یا عواقب آن) باشید، احتمال وقوع اختلال پنیک هست.

حتی اگر علائم این اختلال بسیار طاقت فرسا و ترسناک باشد، با درمان حملات پانیک میشود آنها را کنترل کرد و وضعیت شخص را بهبود بخشید. با این اوصاف، جستجوی درمان مهمترین قسمت در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی شما است.

علائم اختلال پنیک چیست؟

قبل از این که درباره درمان پنیک بخوانیم، بهتر است ببینیم علائم این اختلال شامل چه مواردیست!

علائم اختلال هراس غالباً در نوجوانان و جوانان زیر ۲۵ سال بروز میکند. اگر چهار بار یا بیشتر دچار حمله پنیک شده باشید یا پس از تجربه چنین حمله‌ای، از دوباره اتفاق افتادن آن ترس داشته باشید، ممکن است که دچار اختلال پانیک شوید.

حملات هراس باعث ایجاد ترس شدیدی میشود که به طور ناگهانی و اغلب بدون هیچ هشداری، شروع میشود. حمله به طور معمول ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول میکشد، اما در موارد شدید، علائم ممکن است بیش از یک ساعت هم طول بکشد. این تجربه و علائم آن، معمولاً برای افراد مختلف، متفاوت است.

علائم رایج مرتبط با حمله پنیک عبارتند از:

  • تپش قلب
  • تنگی نفس
  • احساس خفگی
  • سرگیجه
  • گیجی و منگی
  • حالت تهوع
  • تعریق
  • لرزش بدن
  • تغییرات در وضعیت روانی، از جمله احساس غیر واقعی بودن یا جدا شدن از خود
  • بی حسی قفسه سینه
  • حس نزدیک بودن مرگ یا سوزن سوزن شدن دست‌ها یا پاها
  • درد یا گرفتگی

علائم حمله وحشت اغلب بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهند. به طور معمول، علائم با خطر یا استرسی که در محیط وجود دارد، تناسبی ندارد. از آنجایی که این حملات قابل پیش بینی نیستند، می‌توانند عملکرد شما را به میزان قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهند.

درمان حملات هراس

ترس از حمله وحشت یا یادآوری حمله وحشت قبلی می‌تواند منجر به حمله دیگری شود.

معیارهای تشخیص اختلال وحشت

همه کسانی که دچار حملات وحشت می‌شوند، اختلال وحشت ندارند. برای تشخیص اختلال وحشت، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا، این نکات را ذکر می‌کند:

  • حملات وحشت مکرر و غیرمنتظره‌ای دارید.
  • حداقل یکی از حملات شما یک ماه یا بیشتر نگرانی مداوم از حمله مجدد را به دنبال داشته است. ادامه ترس از عواقب حمله، مانند از دست دادن کنترل، حمله قلبی یا وحشت کردن؛ یا تغییرات قابل توجهی در رفتار شما وجود دارد، مانند اجتناب از موقعیت‌هایی که فکر می‌کنید ممکن است باعث حمله وحشت شوند.
  • حملات وحشت شما به دلیل مصرف مواد مخدر یا مصرف مواد دیگر، یک بیماری پزشکی، یا یک بیماری بهداشت روانی دیگر، مانند هراس اجتماعی یا وسواس فکری عملی نیست.
  • اگر حملات وحشت دارید اما اختلال وحشت برای شما تشخیص داده نشده‌، هنوز هم می‌توانید از درمان بهره مند شوید. اگر حملات هراس درمان نشوند، می‌توانند بدتر شوند و به اختلال وحشت یا فوبیا تبدیل شوند.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم حمله وحشت دارید، در اسرع وقت به دنبال کمک پزشکی باشید. حملات هراس، هرچند به شدت ناخوشایند است، اما خطرناک نیست. اما حملات وحشت به سختی به تنهایی کنترل می‌شود و ممکن است بدون درمان بدتر نیز شود.

علائم حمله هراس همچنین می‌تواند شبیه علائم سایر مشکلات جدی بهداشتی مانند حمله قلبی باشد، بنابراین اگر مطمئن نیستید که چه عواملی باعث ایجاد چنین چیزی شده است، باید توسط ارائه دهنده مراقبت‌های اولیه خود یا یک متخصص ارزیابی شوید.

علل

مشخص نیست که چه عواملی باعث حملات وحشت یا اختلال وحشت می‌شوند، اما این عوامل ممکن است در این امر نقش داشته باشند:

  • ژنتیک.
  • استرس عمده.
  • مزاجی که بیشتر به استرس حساس باشد یا مستعد احساسات منفی باشد.
  • تغییرات خاصی در نحوه عملکرد قسمت‌هایی از مغز شما.

حملات هراس ممکن است در ابتدا به طور ناگهانی و بدون هشدار بروز کنند، اما با گذشت زمان، معمولاً در برخی شرایط خاص ایجاد می‌شوند.

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که واکنش طبیعی جنگ یا گریز بدن شما در برابر خطر در حملات هراس نقش دارد. به عنوان مثال، اگر یک خرس گریزلی به دنبال شما بیاید، بدن شما به طور غریزی واکنش نشان می‌دهد. ضربان قلب و تنفس شما با آماده شدن بدن برای یک وضعیت تهدید کننده زندگی سرعت می‌گیرد. بسیاری از واکنش‌های مشابه با چنین وضعیتی در حمله وحشت نیز رخ می‌دهد. اما معلوم نیست چرا وقتی هیچ خطری آشکاری وجود ندارد، چنین حمله‌ای رخ داده.

عوامل خطر

علائم پانیک اتک غالباً از اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به حملات وحشت یا اختلال وحشت را افزایش دهند عبارتند از:

  • سابقه خانوادگی حملات هراس یا اختلال وحشت،
  • استرس عمده زندگی، مانند مرگ یا بیماری جدی یکی از عزیزان،
  • یک واقعه آسیب زا مانند سو استفاده جنسی یا یک تصادف جدی،
  • تغییرات عمده‌ای در زندگی شما مانند طلاق یا اضافه شدن کودک،
  • سیگار کشیدن یا مصرف بیش از حد کافئین و
  • سابقه آزار جسمی یا ذهنی کودک.

درمان پنیک

درمان حملات پانیک می‌تواند به کاهش شدت و دفعات این حمله کمک کند و عملکرد شما را در زندگی روزمره بهبود ببخشد. گزینه‌های اصلی درمان پنیک شامل روان درمانی و دارو درمانی هستند. بسته به ترجیح، سابقه، شدت اختلال هراس و این که آیا به درمانگرانی که آموزش ویژه‌ای در زمینه درمان حملان پنیک گذرانده است، دسترسی دارید یا خیر ، ممکن است یک یا هر دو نوع درمان توصیه شود.

روان درمانی

روان درمانی، که به آن درمان روانشناختی هم گفته می‌شود، یک روش درمانی موثر برای حملات هراس و اختلال پنیک به حساب می‌آید. روان درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا این دسته از حملات و اختلالات را درک و شناسایی و کنترل کنید.

نوعی روان درمانی به نام رفتار درمانی شناختی می‌تواند به شما کمک کند تا با تجربه خود یاد بگیرید که علائم پنیک خطرناک نیستند. درمانگر به شما کمک میکند علائم حمله هراس را به روشی ایمن به تدریج دوباره ایجاد کنید. هنگامی که از احساسات جسمی مربوط به وحشت، احساس خطر نکنید، حملات شروع به برطرف شدن می‌کنند. یه درمان پنیک موفقیت آمیز می‌تواند به شما در غلبه بر ترس از موقعیت‌هایی که به دلیل حملات وحشت از آنها اجتناب کرده‌اید هم کمک کند.

دیدن نتایج حاصل از درمان پانیک می‌تواند به زمان و تلاش نیاز داشته باشد. ممکن است در طی چند هفته شاهد علائم حملات هراس باشید و اغلب این علائم در طول دوره درمانی به طور قابل توجهی کاهش پیدا میکند و یا این که طی چند ماه کاملاً برطرف می‌شود.

دارو درمانی

اگر این حملات برای شما دردسر ایجاد میکنند و سیر طبیعی زندگی را برایتان مختل میکنند، می‌توانید از دارو درمانی برای کاهش علائم مرتبط با حملات هراس و همچنین افسردگی استفاده کنید. ثابت شده است که انواع مختلفی از داروها در کنترل و درمان حملات پنیک موثر هستند، از جمله:

  • مهارکننده‌های انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI)، داروهای ضد افسردگی SSRI که معمولاً خطر و عوارض جانبی جدی کمی دارند، به عنوان اولین انتخاب دارو درمانی برای درمان حملات پانیک توصیه می‌شوند. SSRI های مورد تأیید سازمان غذا و دارو (FDA) برای درمان اختلال وحشت شامل فلوکستین (Prozac)، پاروکستین (Paxil, Pexeva) و سرترالین (Zoloft) است.
  • مهارکننده‎های جذب مجدد سروتونین و نوراپی نفرین (SNRI)، این داروها دسته دیگری از داروهای ضد افسردگی هستند. SNRI ونلافاکسین (Effexor XR) توسط FDA تایید شده و برای درمان حملات هراس است.
  • بنزودیازپین ها، این آرامبخش‌ها سیستم‌ عصبی مرکزی را آرام میکنند. بنزودیازپین های مورد تأیید FDA برای درمان اختلال پنیک شامل آلپرازولام (Xanax) و کلونازپام (Klonopin) هستند. بنزودیازپین ها معمولاً فقط به صورت کوتاه مدت مورد استفاده قرار می‌گیرند زیرا می‌توانند اعتیادآور باشند و باعث وابستگی ذهنی یا جسمی شوند. اگر دچار سوء مصرف الکل یا مواد مخدر هستید، این داروها انتخاب مناسبی نیستند. آنها همچنین می‌توانند با سایر داروها تداخل داشته و عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کنند.

اگر یک دارو برای شما مناسب نباشد، ممکن است پزشک توصیه کند که سراغ داروی دیگری بروید یا داروهای خاصی را برای تقویت اثربخشی، با هم ترکیب کنید. به خاطر داشته باشید که ممکن است چند هفته بعد از شروع اولین دوز دارو، متوجه بهبود علائم شوید.

همه داروها خطر عوارض جانبی دارند و برخی از آنها ممکن است در شرایط خاص مانند بارداری توصیه نشوند. پس حتماً با پزشک خود در مورد عوارض جانبی و خطرات احتمالی صحبت کنید.

شیوه زندگی و درمان پنیک در خانه!

درست است که حملات هراس و اختلال پنیک نیازمند درمان حرفه‌ای هستند، ولی یک سری از درمان‌های خانگی برای این امر وجود دارد که می‌تواند به شما در کنترل کردن علائم پنیک اتک panic attack کمک کند:

  • به برنامه درمانی خود پایبند باشید. روبرو شدن با ترس ممکن است دشوار به نظر برسد، اما درمان می‌تواند به شما کمک کند احساس کنید که در خانه خود گروگان نیستید.
  • به یک گروه پشتیبانی بپیوندید. پیوستن به یک گروه برای افرادی که دچار حملات هراس یا اختلالات اضطرابی هستند می‌تواند شما را با افرادی روبرو کند که مشکلی مشابه با شما دارند و به این صورت بهتر همدیگر را درک و راهنمایی می‌کنید.
  • از مصرف کافئین، الکل، استعمال دخانیات و مواد مخدر خودداری کنید. همه این موارد می‌توانند حملات وحشت را تحریک یا بدتر کنند.
  • تکنیک‌های مدیریت استرس و آرامش را تمرین کنید. به عنوان مثال، یوگا، تنفس عمیق و آرامش عضلانی پیشرونده – کشیدن یک عضله در هر بار و سپس به طور کامل آزاد کردن آن تا زمانی که هر عضله در بدن شل شود – هم ممکن است برای شما مفید باشد.
  • تحرک بدنی داشته باشید. فعالیت هوازی ممکن است تأثیر آرام بخشی روی روحیه شما داشته باشد.
  • خواب کافی داشته باشید. با این کار کمک میکنید تا در طول روز احساس خواب آلودگی نکنید.

درمان پنیک از روشی دیگر

  • برخی از مکمل‌های غذایی به عنوان درمانی برای اختلال هراس مورد مطالعه قرار گرفتند، اما تحقیقات بیشتری برای درک خطرات و مزایای آنها لازم است.
  • محصولات گیاهی و مکمل‌های غذایی توسط سازمان غذا و دارو (FDA) به همان روشی که داروها را کنترل می‌کنند، کنترل نمی‌شوند. پس به یاد داشته باشید که همیشه نمی‌توانید از بی‌خطر بودن چیزی که استفاده می‌کنید مطمئن شوید.
  • قبل از استفاده از داروهای گیاهی یا مکمل‌های غذایی، با پزشک خود صحبت کنید. برخی از این محصولات می‌توانند با داروهای تجویز شده تداخل داشته باشند و عوارض خطرناکی را ایجاد کنند.

چگونه از اختلال پنیک جلوگیری کنیم؟

پیشگیری از اختلال هراس ممکن نیست. با این حال، می‎توانید با جلوگیری از مصرف الکل و مواد تحریک کننده مانند کافئین و همچنین داروهای غیرقانونی، علائم این اختلال را کاهش دهید. همچنین در صورت بروز علائم اضطراب پس از یک واقعه ناراحت کننده، خوب است که به آن علائم دقت کنید. اگر موردی را که تجربه کرده‌اید یا در معرض آن قرار گرفته‌اید شما را اذیت کرده، با پزشک یا درمانگر خود درباره این مورد مشورت کنید.

سوالاتی که باید در اولین قرار ملاقات خود از روان درمانگر بپرسید:

  • به نظر شما چه عاملی باعث بروز این علائم در من می‌شود؟
  • آیا ممکن است یک مشکل پزشکی زمینه ساز علائم من باشد؟
  • آیا به آزمایش‌های تشخیصی نیاز دارم؟
  • آیا باید به یک متخصص بهداشت روان مراجعه کنم؟
  • آیا اکنون می‌توانم برای کنترل علائمی که دارم کاری انجام بدهم؟

و در آخر کاری که شما می‌توانید برای درمان پنیک انجام دهید:

قبل از قرار ملاقات خود، لیستی از موارد زیر تهیه کنید:

  • علائمی که دارید، از جمله زمان بروز آنها و تعداد دفعات وقوع.
  • اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله حوادث آسیب زننده که در گذشته شما وجود داشته و هر رویداد مهم استرس زایی که قبل از اولین حمله وحشت شما رخ داده.
  • اطلاعات پزشکی، از جمله سایر شرایط بهداشت جسمی یا روحی که دارید.
  • داروها، ویتامین ها، محصولات گیاهی و سایر مکمل‎ها و مقدار مصرفی که برای هرکدام دارید.
  • سوالاتی که می‎توانید از پزشک خود بپرسید.
  • از یک عضو یا دوست خانوادگی یا فردی که به او اعتماد دارید درخواست کنید که در صورت امکان با شما به جلسه روانشناسی بیاید تا از شما پشتیبانی کرده و به شما کمک کند اطلاعات را به خاطر بسپارید.