کودک طلاق + تاثیرات روانشناختی طلاق بر کودکان چیست؟

با تصمیم جدا شدن زوجین از یکدیگر، بعضی از والدین درگیر سوالاتی مثل «آیا باید برای بچه‌ها کنار هم بمانیم؟» می‌شوند و برخی دیگر طلاق را تنها راه چاره خود می‌دانند و گرچه ممکن است همه والدین نگرانی‌های زیادی را در ذهن خود داشته باشند، درباره آینده و وضعیت زندگی خود و عدم اطمینان از نحوه حضانت کودک، اما ممکن است بیشتر نگرانی ها در مورد نحوه برخورد فرزندان با طلاق باشد و این که در جامعه برای یک کودک طلاق چه اتفاقی می‌افتد.

بنابراین تأثیرات روانی طلاق بر فرزندان چیست؟ جواب این سوال ساده نیست؛ زیرا که طلاق برای همه کودکان استرس آور است، ولی برخی از بچه‌ها سریع‌تر از دیگران تاثیر می‌گیرند و دیرتر از بقیه خود را با شرایط وفق می‌دهند.

خبر خوب این است که والدین می‌توانند در جهت کاهش اثرات روانشناختی طلاق بر فرزندان گام بردارند. چند استراتژی حمایت از والدین می‌تواند کمک زیادی به بچه‌ها کند تا خود را با تغییراتی که طلاق به وجود آورده است وفق دهند.

سالهای اول پس از طلاق

همانطور که انتظار دارید، تحقیقات نشان داده است که بچه‌ها در طی یکی دو سال پس از طلاق بیشترین درگیری را دارند. کودکان احتمالاً دچار پریشانی، عصبانیت، اضطراب و ناباوری می‌شوند.

اما به نظر می رسد بسیاری از فرزندان با این شرایط کنار آمده و به تغییر در برنامه روزمره خود عادت می‌کنند و زندگی برایشان به روال قبل برمی‌گردد. با این حال به نظر نمی‌رسد که یک سری از کودکان طلاق هرگز به حالت عادی برگردند. این مورد شامل درصد کمی از کودکان است که پس از طلاق والدینشان، مشکلات مستمر یا احتمالاً حتی مادام العمر را تجربه کنند.

تأثیر عاطفی طلاق بر کودکان

طلاق برای همه خانواده آشفتگی عاطفی ایجاد می‌کند، اما برای بچه ها، اوضاع می‌تواند کاملاً ترسناک، گیج کننده و ناامید کننده باشد:

1. کودکان کم سن و سال اغلب دچار سردرگمی می‌شوند که چرا باید بین دو خانه در رفت و آمد باشند. آنها ممکن است نگران این باشند که اگر والدین آنها روزی یکدیگر را دوست نداشته باشند، ممکن است آنها را هم دوست نداشته باشند.
2. کودکان دبیرستانی ممکن است نگران این باشند که طلاق تقصیر آنها است. آنها ممکن است از این که رفتار نامناسبی داشته‌اند بترسند یا تصور کنند که اشتباهی مرتکب شده‌اند.
3. نوجوانان ممکن است از طلاق و تغییراتی که ایجاد می‌کند کاملاً عصبانی شوند. آنها ممکن است یکی از والدین را به دلیل انحلال ازدواج سرزنش کنند یا ممکن است از یک یا هر دو والدین به دلیل آشفتگی در خانواده آزرده خاطر شوند.

البته، هر موقعیت منحصر به فرد است. مثلاً در برخی شرایط حتی کودک ممکن است با جدایی احساس راحتی کند، اگر طلاق به معنای مشاجرات کمتر و استرس کمتر باشد.

رابطه طلاق و استرس در کودکان طلاق

طلاق معمولاً به این معنی است که کودک طلاق ارتباط روزمره خود را با یکی از والدین خود قطع می‌کند و اغلب رابطه با پدرها کم می‌شود. کاهش تماس بر پیوند والدین و فرزند تأثیر می‌گذارد و طبق مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، محققان دریافته‌اند بسیاری از کودکان پس از طلاق احساس کمبود صمیمیت با پدر خود دارند.

طلاق همچنین بر روابط کودک با والدی که حضانت کودک را بر عهده دارد، و در اغلب موارد مادر است، تأثیر می‌گذارد. در حالی که محققان سطح بالاتری از استرس مرتبط با تک فرزندی را گزارش می‌کنند.

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ منتشر شده است حاکی از آن است که مادران اغلب پس از طلاق از حمایت و پشتیبانی کمتری برخوردار هستند. علاوه بر این، نظم و انضباط آنها سازگارتر و موثرتر می‌شود.

برای برخی از کودکان، جدایی والدین سخت‌ترین قسمت نیست. در عوض، عوامل استرس‌زا هستند که طلاق را از همه سخت‌تر می‌کند. تغییر مدرسه، نقل مکان به خانه جدید و زندگی با یک والد تنها که احساس می‌کند کمی گنگ است فقط چند عامل استرس‌زای اضافی است که درک طلاق را برای کودک بسیار دشوار می‌کند.

مشکلات مالی نیز به دنبال طلاق کاملا عادی است. بسیاری از خانواده‌ها مجبور به زندگی در خانه‌های کوچکتر یا تغییر محل زندگی می‌شوند و منابع مالی کمتری هم دارند.

به کودکان خود کمک کنید تا طلاق را بپذیرند

برای بچه‌ها، طلاق می‌تواند یک خسارت شدید باشد. از دست دادن پدر یا مادر و از بین رفتن خانواده یا به سادگی از دست دادن زندگی که آن‌ها خوب و درست می‌دانستند بسیار سخت است. شما با کمک به کودک طلاق خود، می‌توانید به فرزندان خود در غم و اندوهی که به وجود آمده است؛ کمک کرده و خود و آن‌ها را با شرایط جدید سازگار کنید. در ادامه راهکارهایی را به شما ارائه می‌دهیم تا بتوانید کودکان طلاق خود را با این شرایط جدید سازگار کنید.

گوش کنید!

اولین راهکار برای سازگار کردن کودک طلاق خود این است که به فرزند خود گوش دهید و او را تشویق کنید که احساسات خود را با شما به اشتراک بگذارد و در گام بعد شنونده خوبی برای آن‌ها باشید. همیشه توجه کنید که آن‌ها کودک هستند و می‌توانند در مورد مسائلی که اصلاً انتظارش را ندارید غمگین یا ناامید شوند.

برای پیدا کردن کلمات به آن‌ها کمک کنید

باید در این مرحله به کودک طلاق یا کودکان طلاق خود کمک کنید تا کلماتی را برای بیان احساسات خود پیدا کنند. این مسئله کاملاً طبیعی است که کودکان در بیان احساسات خود مشکل داشته باشند بنابراین شما می‌توانید با توجه به خلق و خو و شخصیت آن‌ها به کودکان خود کمک کنید تا با شما در مورد احساساتی که در طی روند طلاق تجربه کردند؛ با شما صحبت کنند. معمولاً کودکان طلاق در این زمان به شدت کم حرف می‌شوند و شما باید به فرزند خود در این راستا کمک کنید.

بگذارید صادق باشند

ممکن است کودکان طلاق از ترس آسیب رساندن به شما، تمایلی به اشتراک احساس واقعی خود نداشته باشند. باید آن‌ها را مطمئن کنید که هر چه می‌گویند اشکالی ندارد و می‌توانند کاملاً صادقانه در مورد احساسات خود با شما صحبت کنند. در نظر داشته باشید که فرزندان طلاق ممکن است شما را به خاطر جدایی سرزنش کنند اما اگر آن‌ها نتوانند احساسات صادقانه خود را در این مورد با شما تقسیم کنند؛ کار سخت‌تری در این زمینه خواهند داشت و بار بیشتری را به دوش خواهند کشید.

صحبت در مورد طلاق را ادامه دهید

کودکان طلاق زمانی که سنشان بالا می‌رود ممکن است در بسیاری از مسائل سخت گذشته مانده باشند. در این حالت شما باید صحبت در مورد طلاق و مشکلات آن‌ها را ادامه دهید تا بتوانند مشکلات خود را حل کنند.

احساسات آن‌ها را تصدیق کنید

شما ممکن است نتوانید مشکلات کودک طلاق خود را برطرف کنید یا تمامی خواسته‌های او را محقق کنید یا حتی غم و اندوهی که تجربه می‌کنند را به شادی و خوشبختی بدل کنید اما این مسئله مهم است که بتوانید احساسات کودکان طلاق را به جای رد کردن یا نادیده گرفتن، تصدیق کنید. همچنین در این مرحله شما می‌توانید با نشان دادن درک خود، اعتمادی متقابل را با کودک خود ایجاد کنید. در کل برای سازگار کردن کودک با وضعیت بعد از طلاق بهتر است بیش از پیش با همسر سابق خود در این زمینه مشارکت کنید و با کودک خود صحبت کنید و به او زمانی بدهید تا بتواند مسائل جدید را هضم کند.

خطراتی که خانواده ها با آن روبرو هستند

طبق نتایج مرکز تحقیقات پیو، حدود ۴۰٪ از ازدواج‌های جدید در ایالات متحده در سال ۲۰۱۳ شامل یک همسر بوده است که قبلاً ازدواج کرده بود و در ۲۰٪ از ازدواج‌های جدید هر دو همسر قبلاً ازدواج کرده بودند.

این بدان معناست که بسیاری از کودکان تغییرات مداوم در پویایی خانواده خود را تحمل می‌کنند. اضافه شدن پدر و مادر ناتنی و احتمالاً چندین خواهر و برادر می‌تواند یک تنظیم بزرگ و هماهنگی سخت دیگری برای کودک طلاق باشد و اغلب اوقات هر دو والدین دوباره ازدواج می‌کنند که به معنای تغییرات زیادی برای بچه ها است.

میزان شکست در ازدواج‌های دوم حتی بیشتر از ازدواج‌های اول است. بنابراین بسیاری از کودکان در طول سال‌ها چندین جدایی و طلاق را تجربه می‌کنند.

مشکلات روحی و روانی کودک طلاق

طلاق ممکن است خطر مشکلات روانی را در کودکان و نوجوانان افزایش دهد. فارغ از سن، جنس و فرهنگ، فرزند طلاق مشکلات روانی بیشتری را تجربه می‌کند.

طلاق ممکن است باعث اختلال در سازگاری در کودکان شود که این مورد طی چند ماه برطرف می‌شود. اما، مطالعات همچنین نشان داده است که میزان افسردگی و اضطراب در کودکان از والدین مطلقه بیشتر است.

مشکلات رفتاری

کودکان طلاق نسبت به فرزندان خانواده‌های دو والدی ممکن است مشکلات بیرونی بیشتری مانند اختلالات سلوک، بزهکاری و رفتار تکانشی را تجربه کنند.

مشکلات مربوط به تحصیل

فرزند طلاق معمولاً از نظر تحصیلی مشکلی ندارند. با این حال، یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که بچه های خانواده های مطلقه در صورتی که طلاق برایشان غیرمنتظره باشد، در مدرسه مشکل دارند، ولی اگر طلاق چیزی باشد که احتمال اتفاق افتادن آن در خانواده زیاد بوده است، کودکان طلاق احتمالاً مشکل تحصیلی نخواهند داشت.

رفتارهای مخاطره آمیز

نوجوانان دارای والدین مطلقه بیشتر رفتارهای پرخطر مانند استفاده از مواد و فعالیت‌های جنسی زودرس را انجام می‌دهند. در این شرایط نوجوانان ممکن است به مصرف الکل، ماری جوانا، دخانیات و مواد مخدر روی آورند.

کمک به کودکان طلاق

بزرگسالانی که طلاق را در دوران کودکی تجربه کرده‌اند ممکن است مشکلات بیشتری در روابط داشته باشند. میزان طلاق در افرادی که والدینشان طلاق گرفته‌اند بیشتر است. والدین نقش عمده‌ای در چگونگی سازگاری فرزندان با طلاق دارند. در اینجا چند استراتژی وجود دارد که می‌تواند تاثیر طلاق بر فرزندان را کاهش دهد:

رفتار صلح آمیز داشته باشید

تحقیقات نشان داده است که درگیری شدید بین والدین باعث افزایش ناراحتی کودکان می‌شود. خصومت آشکار، مانند جیغ زدن و تهدید یکدیگر با مشکلات رفتاری در کودکان مرتبط است. اما تنش جزئی نیز ممکن است ناراحتی کودک را افزایش دهد. اگر می‌خواهید با همسر سابق خود درباره یک پارتنر جدید صحبت کنید، از متخصص یا مشاوره زوجین خبره‌ کمک بگیرید.

بچه‌ها را در تنگنا قرار ندهید

درخواست از بچه ها برای انتخاب این که کدام والد را بیشتر دوست دارند یا می‌خواهند با کدام والد در تماس باشند یکی از بدترین روش‎های برخورد با کودک طلاق است. کودکانی که خود را وسط چنین انتخابی گرفتار می‌بینند بیشتر دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند.

روابط سالم را حفظ کنید

ارتباط مثبت، گرمای والدین و درگیری پایین بعد از طلاق ممکن است به کودکان کمک کند تا بهتر با طلاق سازگار شوند. نشان داده شده است که یک رابطه سالم بین والدین و کودکان به فرزندان کمک می‌کند تا از عزت نفس بالاتر و عملکرد تحصیلی بهتری بعد از طلاق برخوردار شوند.

از نظم و انضباط مداوم استفاده کنید

قوانین متناسب با سن را تعیین کنید و در صورت لزوم عواقب آن را دنبال کنید. یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۱ نشان داد که نظم و انضباط موثر پس از طلاق بزهکاری را کاهش می‌دهد و عملکرد تحصیلی را بهبود می‌بخشد.

نوجوانان را به دقت کنترل کنید

هنگامی که والدین توجه زیادی به آنچه نوجوانان انجام می‌دهند و کسانی که وقت خود را با آنها می‌گذرانند، می‌کنند، نوجوانان پس از طلاق کمتر دچار مشکلات رفتاری می‌شوند. این به معنای کاهش احتمال استفاده از مواد و مشکلات تحصیلی کمتر است.

فرزندان خود را توانمند کنید

کودکانی که به توانایی خود برای مقابله با تغییرات شک دارند و کسانی که خود را قربانیانی درمانده می‌دانند، بیشتر دچار مشکلات روحی می‌شوند. به فرزند خود بیاموزید که اگرچه سر و کار داشتن با طلاق دشوار است، اما او از نظر ذهنی توانایی اداره این مسئله را دارد.

مهارت های مقابله ای را به کودک آموزش دهید

کودکانی که استراتژی های مقابله ای فعال دارند، مانند مهارت های حل مسئله و مهارت های بازسازی شناختی، بهتر با طلاق سازگار می‌شوند. به کودک خود بیاموزید که چگونه افکار، احساسات و رفتارهای خود را به روشی سالم مدیریت کند.

به کودکان کمک کنید تا احساس امنیت کنند

ترس از ترک و نگرانی در مورد آینده می‌تواند اضطراب زیادی برای کودک طلاق ایجاد کند. اما کمک به کودک و دوست داشتن او، دادن حس امنیت جسمی و امنیت خاطر نه تنها می‌تواند استرس را کاهش دهد، بلکه خطر مشکلات روانی را نیز کاهش می‌دهد.

به دنبال آموزش والدین باشید

برنامه‌های زیادی برای کمک به کاهش تأثیر طلاق بر روی کودکان در دسترس است. مهارت‌ها و استراتژی‌های آموزشی زیادی برای والدین در کمک به کودکان به منظور کنار آمدن با این شرایط جدید وجود دارد.

درمان فردی ممکن است به کودک شما کمک کند احساسات خود را مرتب کند. خانواده درمانی نیز ممکن است برای رفع تغییرات پویایی خانواده توصیه شود. برخی از جوامع همچنین گروه‌های پشتیبانی را برای کمک به کودکان طلاق ارائه می‌دهند. گروه‌های حمایتی به بچه‌های گروه‌های سنی خاص اجازه می‌دهند تا با کودکان دیگری که ممکن است تغییراتی مشابه در ساختار خانواده داشته باشند، ملاقات کنند.