ptsd یا اختلال اضطراب پس از سانحه چیست + علائم و نشانه‌های آن

بعد از یک تجربه آسیب زا، احساس ترس، ناراحتی، اضطراب و قطع ارتباط طبیعی است. اما اگر این ناراحتی به مرور زمان کمرنگ نشود، ممکن است از اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) رنج ببرید. PTSD می‌تواند به دنبال هر رویدادی که باعث ترس شما از امنیت خودتان می‌شود، به وجود آید. اما هر رویداد، یا مجموعه‌ای از رویدادها، که شما را دچار احساس ناامیدی و درماندگی می‌کند و شما را از نظر احساسی متلاشی می‌کند، می‌تواند PTSD را تحریک کند، به ویژه اگر این رویداد غیر قابل پیش بینی و غیرقابل کنترل باشد.

PTSD می‌تواند بر افرادی که شخصاً یک واقعه آسیب زا را تجربه می‌کنند، کسانی که شاهد این واقعه هستند یا کسانی که بر روی آن سانحه تحقیق می‌کنند، مانند کارمندان اورژانس و مأموران اجرای قانون، تأثیر بگذارد. حتی این اختلال می‌تواند در دوستان یا اعضای خانواده کسانی که آسیب واقعی را تجربه کرده‌اند هم رخ دهد. PTSD شما به چه دلیل است؟ با جستجوی درمان، کمک برای پشتیبانی و توسعه مهارت‌های جدید مقابله، می‌توانید یاد بگیرید که علائم خود را مدیریت کنید، خاطرات دردناک را کاهش دهید و زندگی خود را ادامه دهید.

چه عواملی باعث PTSD می‌شود؟

هنگامی که یک رویداد استرس زا را تجربه می‌کنید، سیستم عصبی شما با پاسخ جنگ یا گریز (Fight-or-Flight) واکنش نشان می‌دهد. قلب شما سریعتر می‌تپد، فشار خون بالا می‌رود و عضلات سفت می‌شوند و نهایتاً منجر به افزایش قدرت و سرعت واکنش شما می‌شوند. با عبور از خطر، سیستم عصبی، بدن شما را آرام می‌کند، ضربان قلب و فشار خون شما را کاهش می‌دهد و دوباره به حالت طبیعی برمی‌گردید.

اختلال استرس پس از حادثه زمانی اتفاق می‎افتد که در یک موقعیت بیش از حد استرس‎زا قرار گرفته باشید. حتی اگر خطر از بین رفته باشد، سیستم عصبی شما «گیر کرده است» و به این ترتیب قادر به بازگشت به حالت تعادل طبیعی نیست و نمی‌توانید از این موقعیت عبور کنید. بهبودی از PTSD شامل کمک به عملکرد سیستم عصبی شماست تا بتوانید بهبود یابید و از این تروما عبور کنید.

PTSD در مقابل پاسخ عادی به حوادث آسیب‌زا

به دنبال یک واقعه آسیب‌زا مانند یک فاجعه طبیعی، تصادف رانندگی، حمله تروریستی یا جنگ، تقریباً همه حداقل برخی از علائم PTSD را تجربه می‌کنند. وقتی احساس امنیت و اعتماد شما از بین رفت، طبیعی است که احساس عدم تعادل، قطع ارتباط یا بی حسی کنید. داشتن رویاهای بد، احساس ترس و استرس از ادامه فکر کردن در مورد چیزی که اتفاق افتاده بسیار معمول است. این موارد، واکنش‌های طبیعی در برابر حوادث غیر عادی است.

با این حال، برای بیشتر افراد، این علائم کوتاه مدت هستند. ممکن است چندین روز یا حتی هفته‎ها ادامه داشته باشند، اما به تدریج کمرنگ‌تر شده و از بین می‌روند. ولی اگر به اختلال اضطراب پس از سانحه مبتلا هستید، این علائم کاهش نمی‎یابد و هر روز نسبت به روز قبل احساس بهبودی نمی‎کنید. در حقیقت، ممکن است به تدریج احساس بدتری پیدا کنید.

علائم و نشانه‌های اختلال استرس پس از حادثه

PTSD از فردی به فرد دیگر متفاوت است، زیرا سیستم عصبی و تحمل استرس در هر کس کمی متفاوت است. در حالی که به احتمال زیاد در چند ساعت یا چند روز پس از یک واقعه آسیب زا به علائم PTSD مبتلا می‌شوید، اما گاهی اوقات ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد تا این علائم ظاهر شوند. بعضی اوقات علائم ظاهراً از حالت غم‌انگیز بودن خارج می‌شوند. در مواقع دیگر، آنها توسط چیزی ایجاد می‌شوند که واقعه آسیب زای اصلی را به شما یادآوری می‌کند، مانند یک سر و صدای خاص، تصویر، کلمات خاص یا یک عطر و بو.

در حالی که همه افراد اختلال اضطراب پس از حادثه متفاوتی تجربه می‌کنند، اما با این حال چهار نوع علامت اصلی وجود دارد:

1. تجربه مجدد یک واقعه آسیب زا از طریق یاد آوری ناگهانی خاطرات، بازگشت به عقب، کابوس‌ها، یا واکنش‌های شدید ذهنی یا جسمی هنگام یادآوری حادثه برای شما اتفاق می‌افتد.
2. دوری گزینی و بی حسی، مانند اجتناب از هر چیزی که شما را به یاد تروما می‌اندازد. شما قادر به یادآوری جنبه‌هایی از مصیبت نیستید. از بین رفتن علاقه به فعالیت‌ها و به طور کلی زندگی، احساس بی‌حسی احساسی و جدا شدن از دیگران و احساس آینده‌ای تاریک را تجربه می‌کنید.
3. بیش فعالی، از جمله مشکلات خواب، تحریک پذیری، هوشیاری بیش از حد، احساس جهش یا به راحتی مبهوت شدن، عصبانیت ناگهانی و رفتار پرخاشگرانه، رفتارهای خودتخریبی یا بی‌پروایی را تجربه می‌کنید.
4. فکر و روحیه منفی مانند احساس بیگانگی و تنهایی، مشکل در تمرکز یا یادآوری، افسردگی و ناامیدی، احساس بی‌اعتمادی و خیانت، احساس گناه، شرمندگی یا خود سرزنشی برایتان اتفاق می‌افتد.

علائم PTSD در کودکان

در کودکان، به ویژه کودکان بسیار کوچک، علائم PTSD می‌تواند از بزرگسالان متفاوت باشد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. ترس از جدا شدن از والدین
2. از دست دادن مهارت‌هایی که قبلاً به دست آمده (مانند آموزش توالت رفتن)
3. مشکلات خواب و کابوس‌های زیاد
4. بازی‌های ناخوشایند و اجباری که در آنها مضامین یا جنبه‌هایی از تروما تکرار می‌شود
5. هراس‌ها و اضطراب‌های جدیدی که به نظر نمی‌رسد با آسیب روانی ارتباط داشته باشند (مانند ترس از هیولا)
6. یادآوری تروما از طریق بازی، داستان یا نقاشی
7. درد و استرس بدون علت مشخص
8. تحریک پذیری بالا و پرخاشگری

عوامل ریسک PTSD

اگرچه پیش بینی این که چه کسی در پاسخ به تروما به PTSD مبتلا شود غیرممکن است، اما یک سری عوامل ریسک خاص وجود دارد که آسیب پذیری شما را افزایش می‌دهد. بسیاری از عوامل خطر حول ماهیت خود واقعه آسیب زا می‌چرخد. وقایع آسیب زا هنگامی که تهدیدی جدی برای زندگی شما یا امنیت شخصی شما باشد، بیشتر منجر به بروز اختلال استرس پس از حادثه می‌شوند: هرچه تهدید شدیدتر و طولانی‌تر باشد، خطر ابتلا به PTSD در پاسخ، بیشتر خواهد بود. آسیب عمدی ناشی از انسان، مانند تجاوز، حمله و شکنجه، آسیب زا تر از «حوادث طبیعی»، یا حوادث و بلایای غیرشخصی است. میزان حادثه آسیب زا ،غیر منتظره، غیرقابل کنترل و گریزناپذیر است.

سایر عوامل ریسک برای PTSD عبارتند از:

1. تجربه‌های آسیب زای قبلی، خصوصاً در اوایل زندگی
2. سابقه خانوادگی PTSD یا افسردگی
3. سابقه سوء استفاده جسمی یا جنسی
4. سابقه سوء مصرف مواد
5. سابقه افسردگی، اضطراب یا بیماری روحی دیگری

انواع PTSD و تروما

علائم تروما یا PTSD می‌تواند ناشی از انواع مختلفی از تجارب ناراحت کننده باشد، از جمله جنگ نظامی، بی‌توجهی به کودکان یا سوء استفاده، نژادپرستی، تصادف، بلایای طبیعی، حوادث شخصی یا خشونت.

PTSD در سربازان ارتش

برای بسیاری از جانبازان، یا سربازانی که از خدمت سربازی بازمی‌گردند، زندگی یعنی کنار آمدن با علائم PTSD . آنها ممکن است برای تنظیم مجدد زندگی خارج از ارتش به سختی کار کنند. یا ممکن است دائما احساس کنند که لبه پرتگاهی ایستاده‌اند، از نظر احساسی بی‌حس هستند، یا از خشم و عصبانیت لبریز و بسیار پرخاشگر هستند. اما نکته مهم این است که به آنها بفهمانید، تنها نیستند و روش‌های زیادی وجود دارد که می‌توانند با کابوس‌ها و فلاش بک‌های دردناک، با احساس افسردگی، اضطراب یا احساس گناه کنار بیایند و حس کنترل خود را بازیابند.

ضربه عاطفی و روانی

اگر یک رویداد فوق العاده استرس‌زا، یا مجموعه‌ای از رویدادها را تجربه کرده‌اید که باعث می‌شود احساس درماندگی کنید، ممکن است آسیب دیده باشید. آسیب روانی اغلب ریشه در دوران کودکی دارد، اما هر رویدادی که احساس امنیت شما را از بین ببرد، می‌تواند شما را دچار آسیب دیدگی کند، مثلاً ممکن است یک تصادف، آسیب دیدگی، مرگ ناگهانی یکی از عزیزان، آزار خانگی یا یک تجربه عمیقاً تحقیرآمیز داشته باشید. اما به یاد داشته باشید چه این تروما سال‌ها پیش اتفاق افتاده باشد و چه دیروز، می‌توانید درد را پشت سر بگذارید، دوباره احساس امنیت کنید و زندگی خود را ادامه دهید.

تجاوز یا سوء استفاده جنسی

آسیب دیدگی در مورد ترومای جنسی یا تجاوز جنسی می‌تواند بسیار خرد کننده باشد و باعث شود شما احساس ترس، شرمندگی و تنهایی کنید، یا این که گرفتار کابوس‌های شبانه، فلاش بک‌ها و دیگر خاطرات ناخوشایند شوید. اما هر چقدر هم اکنون احساس بدی داشته باشید، مهم است که به یاد داشته باشید، مقصر آنچه اتفاق افتاده شما نیستید و می‌توانید احساس امنیت، اعتماد و ارزش شخصی خود را بازیابید.

ترومای نژادی

استرس آسیب‌زای مبتنی بر نژاد ناشی از قرار گرفتن در معرض سوء استفاده نژادپرستانه، تبعیض یا بی‎عدالتی است. این نوع اختلال می‎تواند احساس ارزشمندی شما را از بین ببرد و نهایتاً منجر به اضطراب، افسردگی، استرس مزمن، فشار خون بالا، بی نظمی در غذا خوردن، سوء مصرف مواد و حتی علائم PTSD مانند نظارت بیش از حد، افکار منفی و تغییرات خلقی شود. اما روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند انعطاف پذیری فرد را تقویت کرده و از سلامت روان او محافظت کند.

آیا شما اختلال اضطراب پس از سانحه دارید؟

و در آخر بهتر است بدانید که اگر شما به حداقل سه سوال زیر پاسخ مثبت دهید، ممکن است دچار PTSD باشید و بهتر است که به یک متخصص بهداشت روان مراجعه کنید:

1. آیا شما یک واقعه آسیب زا و تهدیدکننده زندگی را شاهد بوده یا تجربه کرده‌اید؟
2. آیا این تجربه احساس ترس، وحشت یا درماندگی شدیدی در شما ایجاد کرده است؟
3. آیا با از بین بردن این رویداد از ذهن خود مشکل دارید؟
4. آیا سریع‌تر از قبل از تروما، احساس عصبانیت یا پرخاشگری می‌کنید؟
5. آیا برای پرهیز از فعالیت‌ها، افراد یا افکاری که یادآور این واقعه هستند، کار خود را ترک می‌کنید؟
6. آیا بیشتر از قبل از تروما، در خوابیدن یا تمرکز مشکل دارید؟
7. آیا علائم شما بیش از یک ماه طول کشیده است؟
8. آیا پریشانی شما کار یا عملکرد عادی و روزمره را برای شما سخت می‌کند؟